<I style="mso-bidi-font-style: normal">UDS 200 Finansal Tablo Denetiminin <?: prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-comfficeffice" /><O:P></O:P>[/I]
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Yürütülmesindeki Genel İlkeler ve Amaç<O:P></O:P>[/I]
Standardın önemli başlıklarını aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz. Bu Uluslararası Denetim Standartlarının amacı, standartlar oluşturmak ve finansal tabloları yöneten amaç ve genel prensipler hakkında rehberlik sunmaktır. Ayrıca, finansal tabloların hazırlanmasında ve sunulmasında ve finansal tabloların hazırlanmasında kullanılacak, UDS’ lerde uygulanabilir finansal raporlama çerçevesi olarak belirtilen, finansal raporlama çerçevesinin belirlenmesinde, yönetimin sorumluluğunu açıklar.[1] <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Finansal Tabloların Denetiminin Amacı:[/I] Bu standardın amacı, finansal raporlama çerçevesine uygun bir şekilde finansal tabloların, tüm önemli hususlar dikkate alınarak, hazırlanıp hazırlanmadığına dair denetçinin bir görüş beyan etmesini mümkün kılmaktadır. Finansal tabloların denetimi Uluslararası Güvence Sözleşmeleri Çerçevesi’ nde ifade edildiği üzere bir güvence sözleşmesidir. Çerçeve, bir güvence sözleşmesinin öğelerini ve amaçlarını belirler ve açıklar. UDS’ ler çerçeveyi finansal tabloların denetimi bağlamında uygular ve bir denetimde kullanılacak temel ilkeleri ve gerekli prosedürleri ilgili rehberlikle birlikte içerir. <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Finansal Tabloların Denetimiyle İlgili Etik Gereklilikler: [/I]Denetçi, denetim sözleşmeleriyle ilgili etik kurallara uymalıdır. UDS 220’ de<I style="mso-bidi-font-style: normal"> “Geçmiş Finansal Bilgilerin Denetiminde Kalite Kontrol”[/I], açıklandığı gibi, finansal tabloların denetimleri ile ilgili etik gerekler, Uluslar arası Muhasebeciler Federasyonu’ nun <I style="mso-bidi-font-style: normal">Muhasebeciler İçin Etik Kurallar’ [/I]ındaki (IFAC kodu) Bölüm A ve B’ yi ve daha sınırlayıcı olan ulusal gerekleri kapsar. <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Finansal Tabloların Denetiminin Yürütülmesi:[/I] Denetçi bir denetimi, UDS’ ye uygun olarak yürütmelidir. UDS temel ilkeleri, açıklayıcı ve gerekli prosedürler, uygulamaları hakkında rehberlik sunan açıklayıcı ve diğer materyaller aracılığıyla anlaşılacak ve uygulanacaktır. UDS’ ye göre bir denetimin yürütülmesinde, denetçi denetim sözleşmesi için uygulanabilir olan Uluslararası Denetim Beyanlarını UDB)’ nı da dikkate alır. UDB, denetçilere UDS’ nin uygulanmasında yol gösterici mahiyette rehberlik ve pratik yardım sunar. Denetçi, denetimi hem UDS’ ye hem de bir ülkenin ya da özel bir yargının denetim standartlarına göre yürütmelidir. <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Finansal Tablo Denetiminin Kapsama Alanı[/I]<I style="mso-bidi-font-style: normal">: [/I]“Denetim kapsamı” terimi <O:P></O:P>
denetim prosedürlerine atıf yapar. Bu prosedürler, denetçinin kendi kişisel yargısında ve UDS temelinde, denetimin amacını gerçekleştirmek için uygun olduğu varsayılan yöntem ve prosedürlerdir. UDS’ na uygun bir denetimin yürütülmesinde uygulanacak denetim tekniklerini belirlemede, denetçi denetime uygunluk arzeden UDS’ nın herbirine uyacaktır. Denetçilerin, bir denetimi yerine getirmede UDS’ nın yanında, diğer mesleki, yasal ve düzenleyici gerekliliklere uyması da gerekir. UDS, finansal tabloların denetimini yürüten ulusal yasa ve yönetmelikleri geçersiz kılmaz. Bu yönetmelik ve yasaların UDS’ den farklı olması durumunda, ulusal yasalara ve yönetmeliklere yürütülen bir denetim, dolğal olarak UDS’ ya uymayacaktır. Bir denetçi, UDS’ ye ve özel yargının ya da ülkenin denetim standartlarına uygun olarak denetimi yürüttüğünde, denetçi o ülkenin ya da yargının ilgili standartlarına uymak için gerekli ek denetim tekniklerini de uygular. Denetçi, UDS’ nın hepsine tam olarak uymadan, UDS’ na uygunluk sunamaz. Denetçi, istisnai durumlarda, denetimin amacını gerçekleştirmek için denetim koşullarıyla ilgili temel bir prensip veya önemli bir teknikten sapmanın esas olduğu hükmüne varabilir. Böyle bir durumda, UDS 230 “Denetimde Belgelendirme” tarafından gerekli kılındığı gibi sapma uygun bir şekilde belgelendiği takdirde, denetçi UDS’ larla uyum göstermekten yoksun kalmaz. <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Mesleki Şüphecilik:[/I] Denetçi, finansal tablolara ilişkin yanlış beyanlarda bulunulmasına sebep olacak koşulların mevcut olabileceğini bilerek mesleki şüphecilik tavrı ile denetimi planlamalı ve yürütmelidir. Mesleki şüphecilik tavrı, denetçinin, elde edilen denetim kanıtının geçerliliğinin, eleştirisel bir bakış açısı ve değerlendirme ile zihinsel sorgulamaya tabi tutulması anlamına gelir ve belgelerin güvenilirliğine ters düşen denetim kanıtlarına yönelik olarak uyanık ve tetikte olmayı gerekli kılar. Kurumsal yönetimle görevli ya da idareyle ilgili kişilerden gelen bilginin, soruşturmalara cevap vermesidir.<O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Makul Güvence: [/I]UDS’ na göre denetimi yürüten denetçi, denetimin UDS’ ye göre yürütülmesi neticesinde, bir bütün olarak alınan finansal tabloların yanlış beyan, hile ya da hata içerip içermediğine bakılmaksızın makul güvence elde eder. Makul güvence, bir bütün olarak alınan finansal tablolarda hiçbir yanlış olmadığına dair karar vermesi için denetçiye gerekli olan denetim kanıtının toplanması ile ilgili bir kavramdır. Makul güvence tüm denetim yöntemiyle ilgilidir. Denetçi tam bir güvence elde edemez çünkü denetçinin yanlış beyanları bulmasını etkileyen önceden varolan kısıtlamalar vardır. Bu kısıtlamalar aşağıdaki faktörlerden kaynaklanır; Denemenin kullanılması, İç kontrolün doğasında varolan kısıtlamalar, Pekçok denetim kanıtının kesin olmaktan çok ikna edici olması.<O:P></O:P>
Bir denetim finansal tablolarda yanlış beyan olmayacağına bir garanti değildir, çünkü tam bir güvence mümkün değildir. Ayrıca, denetçi görüşü, yönetimin dış işlerini yürüttüğü işletmenin ne gelecekteki finansal kapasitesini ne de yeterliliğini ve etkililiğini garanti edemez. <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Denetim Riski ve Önemlilik:[/I] İşletmeler amaçlarını başarmak için stratejileri takip ederler ve sanayinin yapısına ve işlerine, faaliyette bulundukları çevreye ve büyüklüklerine göre değişen, değişik iş riskleriyle karşı karşıya olurlar. Yönetim bu tür riskleri belirlemek ve onlara karşılık vermekle sorumludur. Ancak, tüm riskler finansal tabloların hazırlanması ile ilgili değildir. Denetçi sadece finansal tabloları etkileyecek risklerle ilgilenir. Finansal tablolar yanlış beyan edildiğinde denetçinin uygunsuz bir denetim görüşü beyan etmesi riski “denetim riski” olarak bilinir. Denetçi, denetim riskini denetim amacına uygunluk arzedecek şekilde kabul edebilir bir seviyeye düşürmek için denetimi planlamalı ve uygulamalıdır. Makul güvence, denetçi denetim riskini kabul edilir seviyeye indirdiğinde elde edilir. Denetçi yanlış beyanlarla ilgilenir ve bir bütün olarak alınan finansal tablolar için önemli olmayan yanlış beyanların bulunmasından sorumlu değildir. Denetçi, düzeltilmemiş yanlış beyanların etkisinin, bir bütün olarak alınan finansal tablolar için önemli olup olmadığını düşünür. Önemlilik ve denetim riski birbiri ile alakalıdır. Denetçi, önemli yanlış beyan riskini genel finansal tablo seviyesinde düşünür. Bu, bir bütün olarak finansal tablolarla ilgili olan, önemli yanlış beyan riskine atıfta bulunur ve bu yapıdaki bir risk genellikle işletmenin kontrol çevresi ile ilgilidir. <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Finansal Tablolar İçin Sorumluluk: <O:P></O:P>[/I]
Finansal tablolar üzerine bir görüş oluşturmak ve açıklamak denetçinin sorumluluğunda iken, finansal tabloların uygun finansal raporlama çerçevesine göre hazırlanması ve sunulması işletmenin yönetiminin ve kurumsal yönetimle görevli kişilerin sorumluluğundadır. Finansal tabloların denetimi, yönetimi ve kurumsal yönetimle görevli kişileri sorumluluklarından kurtarmaz. “Finansal tablo” terimi, finansal bilginin planlanmış sunumunu ifade eder. Bu sunum genellikle muhasebe raporlarından çıkarılan ve işletmenin ekonomi kaynaklarına ilatilecek olan ilişik notları ve finansal raporlama çerçevesine uygun olarak bir süreliğine yapılmış değişiklikleri ya da zorunlulukları içerir. Bu terim finansal tabloların tamamını ifade edeceği gibi tek bir finansal tablo anlamına da gelebilir, örneğin; bilanço, gelir ve gider tablosu ve ilgili açıklayıcı notlar. Yönetim, finansal tabloların hazırlanmasında ve sunulmasında kullanılacak finansal raporlama çerçevesini belirmeden sorumludur. Yönetim ayrıca finansal raporlama çerçevesine uygun olarak finansal tabloların hazırlanması ve sunulmasından da sorumludur. <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Finansal Raporlama Çerçevesinin Kabul Edilebilirliğinin Belirlenmesi:[/I] Denetçi, finansal tabloları hazırlamada yönetim tarafından kabul edilen finansal raporlama çerçevesinin kabul edilir olup olmadığına karar verecektir. <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Belirli Kullanıcıların Finansal Bilgi İhtiyacını Karşılamak İçin Tasarlanmış Finansal Tablolar:[/I] Bazı durumlarda finansal tabloların amacı belirli kullanıcıların finansal bilgi ihtiyacını karşılamak olacaktır. Bu tür kullanıcıların bilgi ihtiyaçları uygun finansal raporlama çerçevesini belirleyecektir. Kullanıcıların ihtiyacını karşılayan finansal raporlama çerçevesi örnekleri şunlardır: işletmenin vergi beyannamesine eşlik eden finansal tabloların tümü için muhasebenin vergi matrahı, şubenin bilgi ihtiyacını karşılamk için finansal tabloların tamamında devletin kural koyucu şubesinin finansal raporlama koşulları.<O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Kullanıcıların Çoğunun Genel Finansal Bilgi İhtiyacını Karşılamak İçin Tasarlanmış Finansal Tablolar[/I]<I style="mso-bidi-font-style: normal">: [/I]Finansal bilgilerin pekçok kullanıcısı belirli bilgi ihtiyaçlarını karşılamak için hazırlanan finansal tabloları talep edecek pozisyonda değildir. Belirli kullanıcıların tüm bilgi ihtiyacı karşılanamazken büyük oranda kullanıcılar için ortak olan finansal bilgi ihtiyaçları vardır. Ortak bilgi ihtiyaçlarını karşılamak için tasarlanmış olan finansal raporlama çerçevesine uygun olarak hazırlanan finansal tablolar, “genel amaçlı finansal tablolar” ifadesini karşılar. <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Yetkili ve Tanınmış Kuruluşlar Tarafından Oluşturulan Finansal Raporlama Çerçeveleri[/I]<I style="mso-bidi-font-style: normal">: [/I]Genel amaçlı finansal tablolar için hazırlanan finansal raporlama çerçevesinin kabul edilebilirliğine karar verecek dünya çapında genel olarak bilinen objektif ve yetkili bir dayanak yoktur. Böyle bir dayanak oluşana kadar, kurumlar tarafından oluşturulan finansal raporlama çerçevelerinin işletmeler tarafından hazırlanan genel amaçlı tablolar için uygun olacağı düşünülüyor. Bu tür finansal raporlama çerçeveleri örnekleri aşağıdakileri içerir:<O:P></O:P>
· Uluslar arası Muhasebe Standartları tarafından bildirilen IFRS<O:P></O:P>
· Uluslar arası Muhasebeciler Federasyonu – Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları Kurulu tarafından bildirilen IPSAS<O:P></O:P>
· Tanınmış standart koyucular tarafından bildirilen genel olarak kabul görmüş muhasebe ilkeleri<O:P></O:P>
Bu finansal raporlama çerçeveleri, uygulanabilir finansal raporlama çerçevesi olarak kanunu ve nizam gereklerinde genellikle belirlenirler. <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Kanun ve Yasal Düzenlemelerle Tamamlanan Finansal Raporlama Çerçeveleri:[/I] Bazı yargılarda, kanun ve yasal düzenleme gerekleri, yönetim tarafından kabul edilen finansal raporlama çerçevesini, finansal tabloların hazırlanması ve sunulması ile ilgili ek gereklerle tamamlayabilir. Bu yargılarda, uygulanabilir finansal raporlama çerçevesi, uygun finansal raporlama çerçevesiyle çatışmamaları koşuluyla, hem belirlenmiş finansal raporlama çerçevesini hem de ek gerekleri içerir. Eğer ek gerekler uygulanabilir finansal raporlama çerçevesi ile çatışırsa denetçi gereklerin yapısı hakkında ve ek açıklamalarla ek gereklerin karşılanıp karşılanmayacağı hakkında yönetimle tartışır. Eğer bu mümkün değilse, denetçi, denetim raporunu değiştirmenin gerekli olup olmadığını düşünür. Bu durumda 701 “Bağımsız Denetçi Raporunda Değişiklik Gerektiren Hususlar” standardına bakılır. <O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Yetkili ve Tanınmış Bir Standartlar Belirleme Kuruluşu Olmayan Yasama Bölgeleri:[/I] Bir işletme, yetkili ve tanınmış standartlar koyma kurumu olmayan bir yargıda olduğunda ve çalıştığında uygun finansal raporlama çerçevesini işletme belirler. Bu tür yargılarda uygulama, genellikle finansal raporlama çerçevesini kullanmak zorundadır. Genel amaçlı finansal tablolar için olan uygulanabilir finansal raporlama çerçeveleri aşağıdaki özellikleri sergiler. Bu özellikler kullanıcılar için kullanışlı olan finansal tablolardan sağlanan bilgide meydana gelir. Belirginlik, eksiksizlik, güvenilirlik, tarafsızlık, anlaşılırlık.<O:P></O:P>
Denetçi, muhasebe sözleşmelerini mevcut çerçevenin gerekleriyle karşılaştırmaya karar verebilir. Bu gerekler UDSK tarafından belirlenmiştir. Küçük bir işletmenin denetiminde, bu tür muhasebe sözleşmelerini finansal raporlama çerçevesiyle karşılaştırmak isteyebilir. Bu taslak küçük işletmeler için, yetkili ve bilinen standartlar oluşturan kurum tarafından geliştirilmiştir. Denetçi, yönetim tarafından kabul edilen finansal raporlama çerçevesinin kabul edilebilir. Denetçi yönetim tarafından kabul edilen finansal raporlama çerçevesinin kabul edilebilir olmadığına karar verdiğinde, yükümlülük kabulüyle ilgili sonuçları ve denetim raporunu (UDS 701) gözönüne alır.<O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal">Finansal Tablolar Üzerine Görüş Beyan Etme: [/I]Denetçi finansal raporlama çerçevesine göre hazırlanmış genel amaçlı finansal tabloların tamamı hakkında bir görüş açıklarken <I style="mso-bidi-font-style: normal">“UDS 700 Genel Amaçlı Tam Set Finansal Tablolara İlişkin Bağımsız Denetçi Raporları” [/I]na başvurur. Denetçi, değişmiş bir kararını açıklarken UDS 701’ e başvurur. Bu değişmiş görüş, bir konunun vurgulanması, şartlı görüş, görüş bildirmekten kaçınma ya da olumsuz bir görüş olabilir. Denetçi aşağıdakiler üzerine bir görüş açıklarken UDS 800’ e başvurur.<O:P></O:P>
· Muhasebenin kapsamlı temeline uygun olarak hazırlanmış finansal tabloların tamamı<O:P></O:P>
· Genel ya da özel amaçlı tüm bir finansal tablonun bileşenleri, örneğin; tek bir finansal tablo, belli hesaplar, hesapların öğeleri ya da finansal tablolardaki maddeler<O:P></O:P>
· Sözleşmeli anlaşmalara uygunluk<O:P></O:P>
· Özetlenmiş finansal tablolar.[2] <O:P></O:P>
<O:P></O:P>
<I style="mso-bidi-font-style: normal"><O:P></O:P>[/I]
<DIV style="mso-element: footnote-list"><BR clear=all>
<HR align=left SIZE=1 width="33%">
<DIV style="mso-element: footnote" id=ftn1>
[1] Türkiye Denetim Standartları Kurulu, Uluslar arası Denetim ve Güvence Standartları, TÜRMOB Yayınları 339, Fersa Maatbacılık, 2008, s.200.
<DIV style="mso-element: footnote" id=ftn2>
[2] Uluslar arası Denetim ve Güvence Standartları, UDS 200, s.119-137.Edited by: fatihgke