2006 yılında hisse senedi alım-satımında stopaj uygulaması


BİZE GÖRE / Veysi Seviğ





Gelir Vergisi Yasası'nın mükerrer 80/1'inci maddesi uyarınca 01.01.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere "İvazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkartılmasından sağlanan kazançlar "değer artışı kazancı" sayılmaktadır.


Diğer yandan Gelir Vergisi Yasası'ın geçici 67'nci maddesi gereği olarak "bankalar ve aracı kurumlar alım-satımına aracılık ettikleri hisse senetlerinin alış ve satış bedelleri arasındaki fark üzerinden takvim yılının üçer aylık dönemleri itibariyle yüzde 15 oranında gelir vergisi tevkifatı yapacaklardır. (Koç, Selman "2006 Yılından İtibaren Borsa Kazançlarının Vergilendirilmesinde Uygulanacak Esaslar" Vergi Dünyası sayı 290, Ekim/2005) Bu bağlamda tevkifata tabi olan hisse senetleri Türkiye'de ihraç edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurumu tarafından kayda alınmış borsada işlem gören ve elde tutulma süresi iki yıldan az olan hisse senetleridir. Dolayısıyla; "Türkiye dışında ihraç edilmiş olan veya Türkiye'de ihraç edildiği halde SPK kaydına alınmayan hisse senetlerinin alım-satım kazançları tekvkifata tabi değildir."


Tevkifat uygulaması 01.01.2006 tarihinden sonra satın alınan hisse senetlerinin satışı halinde söz konusu olabilecektir.


Tevkifat uygulamasına esas alınacak miktarın tespitinde alış bedeli ve alış tarihi bazı hallerde özellik arz etmektedir.


Örneğin; sermaye ve kâr yedeklerinin sermayeye eklenmesi dolayısıyla sahip olunan hisse senetlerinin alış tarihi olarak daha önceden sahip olunan hisse senetlerinin alış tarihi esas alınacaktır.


Bedelli sermaye artırımı nedeniyle rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibari değerleri ödenerek sahip olunan hisse senetleri açısından alış tarihi olarak da sahip olunan eski hisse senetlerinin alış tarihi dikkate alınacaktır.


Şirketlerin sermaye yedekleri ile sermaye artırımında bulunmaları halinde, bu işlem sonrasında gerek önceden sahip olunan, gerekse sermaye artırımı dolayısıyla alınan hisse senetlerinin alış bedeli ise daha önce sahip olunan hisse senetlerinin alış bedelinin, sermaye artırımı sonrasında sahip olunan toplam hisse senedi sayısına bölünmesi suretiyle tespit edilecektir.


Kâr yedekleri kullanılmak suretiyle sermaye artırımında bulunulması halinde, bu işlem dolayısıyla sahip olunan hisse senetlerinin alış bedeli ile yeni alınan hisse senetlerinin itibari değerleri toplamının sermaye artırımı sonrasında sahip olunan toplam hisse senedi sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanacaktır.


Hisse senedi sahipleri tarafından rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibari değerleri ödenerek sahip olunan hisse senetleri yönünden de alış bedeli, daha önce sahip olunan hisse senetlerinin alış bedeli ile yeni alınan hisse senetleri için ödenen bedelin toplamının sermaye artırımı sonrasında sahip olunan toplam hisse senedi sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanacaktır.


Örneğin 15.03.2006 tarihinde Bay Yıldırım Gümüş (x) AŞ'ye ait 1.000 adet hisse senedini 7.500 YTL'ye satın almıştır. (X) AŞ bilahare tamamı sermaye yedeklerinden karşılanmak suretiyle 15.07.2006 tarihinde yüzde 50 oranında sermaye artırımına gitmiş Bay Gümüş'e bu işlem dolayısıyla 500 adet hisse senedi verilmiştir.


Bu durumda Bay Gümüş bedelsiz sermaye artırımı sonunda sahip olduğu her bir hisse senedine tekabül eden maliyet bedeli; ödenen 7.500 YTL'nin, sahip olunan hisse senedi adedine bölünmesi suretiyle beher hisse senedi için (7.500 - / 1.500=) 5 YTL olarak tespit edilecektir.


Söz konusu hisse senetlerinin 15.12.2006 tarihinde 500 adedinin 5.000 YTL'ye satılması halinde tevkifat matrahı (5.000 - 2.500=) 2.500 YTL olacaktır.


Bir başka örneğe göre de Bay Ahmet Kahraman (Y) AŞ'ye ait hisse senetlerininden 1.000 adedini 02.02.2006 tarihinde 10.000 YTL'ye satın almıştır. Söz konusu şirket bilahare 01.08.2006 tarihinde yüzde 50 oranında bedelli sermaye artırımına gitmiş olup rüçhan hakkı kullananlara rüçhan hakkı kullanım bedeli beher hisse senedi için 1 YTL olarak ilan edilmiştir.


Bay Ahmet Kahraman bu suretle 500 hisse senedini 500 YTL ödeyerek edinmiştir.


Burada sermaye artırımı dolayısıyla elde edilen hisse senetlerinin maliyeti daha önce sahip olunan hisse senetlerinin maliyet bedeli ile yeni alınan hisse senetleri için ödenen bedelin toplamının sermaye artırımı sonrasında sahip olunan hisse senedi adedine bölünmesi suretiyle [(10.000+500)/1.500=] 7.- YTL olarak hesaplanacaktır.