Bu çalışmanın amacı, yeni Türk Ticaret Kanunu’nun muhasebe uygulamaları ile ilgili hükümlerini 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile karşılaştırmak ve getirilen yenilikleri ortaya koymaktır.
I- GİRİŞ
01.01.1957 tarihinden bu yana yürürlükte olan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu(TTK)’nun hem ulusal hem de uluslararası ticari hayatta meydana gelen gelişmelere bağlı olarak güncellenme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda Avrupa Birliği hukuk düzenine uygun değişikliklerin de yapılması gereksinimi bulunmaktaydı. TTK tümüyle değiştirmek amacıyla yeni bir kanun tasarısı hazırlanmış ve bu tasarı 2005 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde ilgili komisyonlarda görüşülmeye başlanmıştır. Yeni TTK Tasarısı 13.01.2011 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilmiş ve yayımlanmıştır(1). Bu Kanun’un muhasebe uygulamaları ile ilgili maddeleri 01.01.2013 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Beşinci Kısmında “Ticari Defterler” başlığı altında 64.-88. maddelerde muhasebe uygulamalarını ve finansal raporlamayı etkileyen düzenlemeler yer almaktadır.
Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde işletmelerin defter tutma yükümlüğü eski ve yeni TTK açısından karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. İkinci bölümde finansal tabloların düzenlenmesi, üçüncü bölümde de defter ve belgelerin saklanması konuları açıklanmıştır.
II- DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle malvarlığı durumunu, Türkiye Muhasebe Standartlarına ve 88. madde hükümleri başta olmak üzere bu Kanun’a göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır. Defterler, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutulur. İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesi defterlerden izlenebilmelidir (Yeni TTK md. 64).
A- TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE TUTULACAK DEFTERLER
6762 sayılı TTK’ da tutulması zorunlu olan defterler 66. maddede, tüzel kişiler ve gerçek kişiler için ayrı ayrı belirlenmiştir. Tüzel kişi işletmeler; Yevmiye Defteri, Defteri Kebir, Envanter Defteri ve Karar Defteri tutmakla yükümlü tutulmuştur(2). Gerçek kişi işletmeleri ise, yaptıkları ticari faaliyetin önemine göre; yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri veya bunların yerine sadece işletme defteri tutabilirler(3).
Yeni TTK’ da defter tutmada gerçek kişi ve tüzel kişi ayırımı ortadan kaldırılmış ve tüm tacirler için tutulacak muhasebe defterleri; yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri olarak belirlenmiştir. Bunların dışında tutulacak defterler Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK) tarafından bir tebliğ ile belirlenecektir. İşletmenin muhasebesi ile ilgili olmayan pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri de ticari defter olarak nitelendirilmiştir.
Görüldüğü gibi 6102 sayılı yeni TTK’ da, tutulacak defterler arasında işletme defteri yer almamaktadır. Bilanço esasına göre kayıt tutmak; tüm tacirler açısından zorunlu hale getirilmiştir(4).
B- TİCARİ DEFTERLERİN ONAYLANMASI
6762 sayılı TTK’ nın 69. maddesine göre defterlerin kullanılmaya başlanmadan önce tasdik ettirilmesi gerekmektedir. Bu Kanun’a göre kapanış tasdikine tabi olan defterlerden yevmiye defterinin en geç yeni yılın Ocak ayı sonuna kadar tasdik işleminin yaptırılması gerekmektedir. Envanter defterinin kapanış tasdiki ise yeni yılın Mart ayı sonuna kadar yaptırılabilmektedir(5).
Yeni TTK’ da defterlerin açılış tasdiki ile ilgili bir değişiklik bulunmamaktadır. Ancak kapanış tasdikinin defter ayırımı olmaksızın izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar yapılacağı hükmü getirilmiştir. Ayrıca Türkiye Muhasebe Standartlarına göre elektronik ortamda veya dosyalama suretiyle tutulacak defterlerin açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları ile bu defterlerin nasıl tutulacağı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca bir tebliğle belirlenecektir (md. 64/3).
Yeni TTK’ da tacir tarafından tutulan tüm defterler ticari sayılmış ve defterlerin tamamı için açılış ve kapanış tasdiki zorunluluğu getirilmiştir. Kapanış tasdiki zamanı da ayrıca belirlenerek bu konuda karmaşa ve belirsizlik ortadan kaldırılmıştır(6). Tüm defterlerin tasdiki ile ticari defterler tacirler için özel delil olma özelliğine sahip olmuş olacaktır(7).
Eski Kanun’da olduğu gibi ticari defterlerin Türkçe olarak tutulacağı hükmü yeni Kanun’da da korunmuştur.
Aşağıdaki tabloda 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu’na ve 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu’na göre tutulacak defterler ile bu defterlerin açılış ve kapanış onaylarına ilişkin bilgiler karşılaştırmalı olarak verilmiştir.
Tablo-1: Eski ve Yeni TTK’ ya Göre Defter Tutma Yükümlülüğünün Karşılaştırılması
<TABLE border=0 cellSpacing=0 cellPadding=0>
<T>
<TR>
<TD vAlign=top width=123></TD>
<TD vAlign=top width=236>Eski TTK (6762 Sayılı)</TD>
<TD vAlign=top width=248>Yeni TTK (6102 Sayılı)</TD></TR>
<TR>
<TD vAlign=top width=123>
Ticari Defterler</TD>
<TD vAlign=top width=236>Gerçek Kişiler-İşletme Defteri
veya
-Yevmiye Defteri
-Defteri Kebir
-Envanter Defteri
Tüzel Kişiler
-Yevmiye Defteri
-Defteri Kebir
-Envanter Defteri
-Karar Defteri</TD>
<TD vAlign=top width=248>-Yevmiye Defteri-Defteri Kebir
-Envanter Defteri
-Pay Defteri
-Yönetim Kurulu Karar Defteri
-Genel Kurul Toplantı Defteri
-Türkiye Muhasebe Standartları
Kurulu tarafından belirlenecek
diğer defterler</TD></TR>
<TR>
<TD vAlign=top width=123>Defter Tasdikleri
Açılış Onay Makamı
Açılış Onay Zamanı
Kapanış Onay Makamı
Kapanış Onay Zamanı</TD>
<TD vAlign=top width=236>
-Noter tarafından veya
-Şirket kuruluşunda Ticaret Sicili Müdürlükleri tarafından da onaylanabilir.
-Kullanılmaya başlamadan önce
-Noter tarafından
-Yevmiye Defteri izleyen dönemin
Ocak ayı sonuna kadar
-Envanter Defteri izleyen dönemin
Mart ayı sonuna kadar</TD>
<TD vAlign=top width=248>
-Noter tarafından veya
-Şirket kuruluşunda Ticaret Sicili Müdürlükleri tarafından da onaylanabilir.
-Kullanılmaya başlamadan önce
-Noter tarafından
-İzleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar</TD></TR></T></TABLE>
III- FİNANSAL TABLOLARIN DÜZENLENMESİ
Yeni TTK’ nın 68. maddesine göre, tacir ticari faaliyetinin başında ve her faaliyet döneminin sonunda, varlık ve borçlarının ilişkisini gösteren finansal tabloyu çıkarmak zorundadır. Bu finansal tablo sırasıyla, açılış bilançosu ve yıllık bilançodur.
Tacirin hazırlaması gereken yılsonu finansal tabloları, bilanço ile gelir tablosundan oluşmaktadır. Ancak 6102 sayılı TTK’ nın 514. maddesi ile Türkiye Muhasebe Standartlarının bu konudaki hükümlerine de uyulması gerekmektedir.
Yılsonu finansal tablolar;
a- Türkiye Muhasebe Standartlarına uyularak düzenlenmeli,
b- Açık ve anlaşılır olmalı,
c- Düzenli bir işletme faaliyeti akışının gerekli kıldığı süre içinde çıkarılmalıdır (Yeni TTK md. 69).
Yeni TTK’ da karşılıkların ayrılması ve değerleme ilkelerine ilişkin hükümlerde de Türkiye Muhasebe Standartlarında öngörülen kurallara uyulması benimsenmiştir. Kanun’un 78. maddesinde Türkiye Muhasebe Standartlarında öngörülen ilkeler de dikkate alınmak koşuluyla genel değerleme ilkeleri şöyle belirlenmiştir.
a- Bir önceki dönemin kapanış bilançosundaki değerler ile faaliyet döneminin açılış bilançosundaki değerler birbirinin aynı olmalıdır.
b- Fiilî veya hukuki duruma aykırı olmadıkça, değerlemelerde işletme faaliyetinin sürekliliğinden hareket edilir.
c- Bilanço kapanış gününde, varlıklar ve borçlar teker teker değerlendirilir.
d- Değerleme ihtiyatla yapılmalıdır; özellikle de bilanço gününe kadar doğmuş bulunan bütün muhtemel riskler ve zararlar, bunlar bilanço günü ile yılsonu finansal tablolarının düzenlenme tarihi arasında öğrenilmiş olsalar bile, dikkate alınır; kazançlar bilanço günü itibarıyla gerçekleşmişlerse hesaba katılır. Değerlemeye ilişkin olumlu ve olumsuz farkların dönem sonuçlarıyla ilişkilendirilmesinde Türkiye Muhasebe Standartlarındaki esaslara uyulur.
e- Faaliyet yılının gider ve gelirleri, ödeme ve tahsilat tarihlerine bakılmaksızın yılsonu finansal tablolarına alınırlar.
f- Önceki yılsonu finansal tablolarında uygulanmış bulunan yöntemler korunur.
Diğer kanunlardaki istisnalar saklı kalmak kaydıyla, yılsonu finansal tablolarının Türkçe ve Türk Lirası ile düzenlenmesi zorunludur (Yeni TTK md. 70).
Yeni TTK’ da finansal tabloların tacir tarafından imzalanması hükmü bulunmaktadır (md. 71). 6762 sayılı TTK’ da böyle bir şart bulunmamaktadır(8).
IV- DEFTER VE BELGELERİN SAKLANMASI
Yeni TTK’ nın 82. maddesinde tacirlerin defter ve belgeleri saklama yükümlülüğü düzenlenmiştir. Her tacirin saklaması gereken belgeler şunlardır:
a- Ticari defterler, envanterler, açılış bilançoları, ara bilançolar, finansal tablolar, yıllık faaliyet raporları, topluluk finansal tabloları ile yıllık faaliyet raporları ve bu belgelerin anlaşılabilirliğini kolaylaştıracak çalışma talimatları ile diğer organizasyon belgeleri,
b- Alınan ticari mektuplar (Bir ticari işe ilişkin tüm yazışmalar),
c- Gönderilen ticari mektupların suretleri,
d- Ticari defterlere yapılankayıtların dayandığıbelgeler.
Açılış ve ara bilançoları, finansal tablolar ve topluluk finansal tabloları hariç olmak üzere, yukarıda sayılan belgeler, Türkiye Muhasebe Standartlarına da uygun olmak kaydıyla, görüntü veya veri taşıyıcılarda saklanabilir. Ancak bunun iki koşulu bulunmaktadır: Birincisi, okunur hale getirildiklerinde, alınmış bulunan ticari mektuplar ve defter dayanaklarıyla görsel ve diğer belgelerle içerik olarak örtüşmesi gerekir. İkinci koşul ise, saklama süresi boyunca kayıtlara her an ulaşılabilmesi ve uygun bir süre içinde kayıtların okunabilir hale getirilmesi gerekir.
Kayıtlar elektronik ortama alınıyor ise, bilgiler; bilgisayar yerine basılı olarak da saklanabilir.
Alınan ticari mektuplar ile gönderilen mektupların suretleri dışındaki tüm defter ve belgelerin saklama süresi on yıldır. Saklama süresi, ticari defterlere son kaydın yapıldığı, envanterin çıkarıldığı, ara bilançonun düzenlendiği, yılsonu finansal tablolarının hazırlandığı ve konsolide finansal tabloların hazırlandığı, ticari yazışmaların yapıldığı veya muhasebe belgelerinin oluştuğu takvim yılının bitişiyle başlar.
Yeni TTK’ nın 64/3. maddesinde, elektronik ortamda ve dosyalama suretiyle defter tutma serbestliği de getirilmiştir. Kanun’un 65/4. maddesinde, defterlerin dosyalanarak veya elektronik ortamda tutulabileceği belirtilmiş, defter ve kayıtların elektronik ortamda tutulması halinde bilgilerin saklandığı süre içerisinde bunlara ulaşılmasının ve kolaylıkla okunmasının sağlanması şart koşulmuştur. Ayrıca dosyalama suretiyle defter tutulmasında, kayıtların çizilmemesi, silinmemesi gibi hususların, elektronik ortamda da kıyas yoluyla uygulanacağı ifade edilmiştir. Buradan bilgisayar ortamında bir kayıt yapıldığında, bu kaydın yanlış veya eksik yapılması durumunda silinmemesi, yeni yapılacak bir kayıtla düzeltme işleminin yapılması hususu vurgulanmış, geriye dönük olarak düzeltme ve hesaplarla oynama hususlarına engel getirilmiştir. Bu bağlamda, elektronik ortamda kayıtları tutmaya yarayan bilgisayar programlarının da, bu hüküm çerçevesinde ayarlanması, kayıt silmeye imkan tanımaması, programların da bu yönüyle denetlenmesi gerekmektedir(9).
V- SONUÇ
Yeni TTK ticari hayatı ve muhasebe uygulamalarını etkileyen birçok yeni düzenlemeyi kapsamaktadır. Bu düzenlemelerin ilgili oldukları alanlarda önemli fayda ve katkılar sağlayacakları tartışmasızdır.
Yeni TTK’daki önemli değişikliklerden biri gerçek kişi tacirlerin tutabileceği İşletme Defterinin kaldırılmış olmasıdır. İşletme hesabı esasına göre defter tutmada işletmelerin varlık ve kaynak durumunu ortaya koymak mümkün değildir. Bilanço esasına göre defter tutma, işletme ile ilgili kişi ve gruplara anlamlı finansal tabloların sunulması açısından öneme sahiptir. Gerçek kişi tacirlerin yabancı kaynak kullanımında ayrıntılı finansal tabloların sunulması her iki taraf açısından da faydalar sağlayacaktır.
Bir diğer önemli değişiklik de muhasebe uygulamaları ve finansal raporlamaya ilişkin konularda Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’na önemli yetkiler tanınmış olmasıdır. Aynı konulara ilişkin olan, ancak kanunlarda yer alan veya kurumlar tarafından yapılmış olan farklı düzenlemeler uygulamada karmaşa ve çeşitli sorunlara neden olmaktaydı. Bu nedenle yeni TTK’da Türkiye Muhasebe Standartlarının aynen benimsenmiş olması ve birçok konuda Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nun yetkili kılınmış olması uygulamada birliğin sağlanması açısından önemli bir gelişmedir. 6102 sayılı TTK’nın 64-88. madde hükümlerine tabi olan gerçek ve tüzel kişiler gerek ticari defterlerini tutarken, gerek münferit ve konsolide finansal tablolarını düzenlerken, Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu tarafından yayımlanan, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara aynen uymak ve bunları uygulamak zorundadırlar. Kanunlarla, belirli alanları düzenlemek ve denetlemek üzere kurulmuş bulunan kurum ve kurullar, Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olmak ve Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nun onayını almak şartıyla, kendi alanları için geçerli olacak standartlar ile ilgili olarak ayrıntıya ilişkin, sınırlı düzenlemeleri yapabilirler.
6102 sayılı TTK’nın yasalaşmasına kadarki süreçte Vergi Usul Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve Türkiye Muhasebe Standartlarında aynı konulara ait farklı düzenlemeler bulunmaktaydı. TTK ile TMS arasında tam bir uyum sağlanmasından sonra farklılık VUK ile TTK arasında kalmıştır. Bundan sonra beklenen bu iki kanun arasındaki uyumun nasıl sağlanacağıdır.Edited by: gokhankilicoglu
Gayet açıklayıcı ve akıcı bir yazı.Paylaşımıznı için teşekkürler Sn.Sevilay.Yürülülüğe girişi ertelenmezse şayet 01.07.2012'den itibaren,burda sürekli üstadlarımızın da vurguladığı gibi(Sn.Hadisat,Sn.Deneme ve şu anda aklıma gelmeyen diğer üyeler) meslek baştan aşağı reform yaşayacak.
meslek baştan aşağı reform yaşayacak doğru.muhasebeci işletmenin her şeyi.yapılan tüm yenilikler elbette aksaklıkların düzeltilmesi işlemleriakıcı ve gerçeğe uygun olma amacı güdüyor.fakat yükte bizlere biniyor.neden bir türlü bizim tahsilat sorununa bir türlü çare getirilemiyor.inşaalah bizimde bu sorunumuza çözüm bulunması dileği ile yapılan ve yapılacak olan tüm yenilikler daha iyiye daha güzele gitmemize vesile olur.
İşletme Defterlerinin durumu ne olacak şimdi 2012 yılı için yaptıracakmıyız ?
\'Gündüz kandilini hazırlamayan gece karanlığa razı demektir.\'
EVET YASA 01,07,2012 DE YÜRÜRLÜLÜK GÖSTERECEĞİNE GÖRE..NE OLACAK İŞLETME DEFTERLERİ.a.yeşim Nickli Üyeden Alıntı
-----
\'Gündüz kandilini hazırlamayan gece karanlığa razı demektir.\'
2012 yılı için işletme defterlerinin durumu ne olacak bilgisi yada yorumu olan kimse yok mu?
\'Gündüz kandilini hazırlamayan gece karanlığa razı demektir.\'
<!--if gte mso 9>
<w:Word>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
</w:Word>
<!--><!--if gte mso 10>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Normal Tablo";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman";}
<!-->
6762 sayılı TTK’ da tutulması
zorunlu olan defterler 66. maddede, tüzel kişiler ve gerçek kişiler için ayrı
ayrı belirlenmiştir. Tüzel kişi işletmeler; Yevmiye Defteri, Defteri Kebir,
Envanter Defteri ve Karar Defteri tutmakla yükümlü tutulmuştur(2). Gerçek kişi
işletmeleri ise, yaptıkları ticari faaliyetin önemine göre; yevmiye defteri,
defteri kebir, envanter defteri veya bunların yerine sadece işletme defteri
tutabilirler(3).</font></span>yazıda sonuç kısmındada işletme defderleri kalkacak denmiş ama üstteki yazıda farklı bir cümle var..sonuç ne arkadaşlar
Sayın Burak, belirtmiş olduğunuz bölüm eski TTK ile ilgili bölümdür. Bir alt paragrafta ise Yeni TTK ya göre tutulması gereken defterler yazılmış. Sonuç olarak 2013 yılından itibaren işletme defteri tastik edilemeyecek tüm mükellefler Yeni TTK ya göre defter tastik edecekler.
E.R.C.
yeni TTK kanunundada anlaşılacağı gibi 2012 yılındatüzel kişiler (küçük işletmeler)işletme defterleri tasdik edeceklerdir ancak, 2013 yılında ise yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defterleri tasdik edeceklerdir...
Yetkileriniz
Alıntı ile Cevapla