FİNANSAL KİRALAMADA DÖNEM SONU İŞLEMLERİ MUHASEBE

[Hüseyin URAY]

FİNANSAL KİRALAMADA DÖNEM SONU İŞLEMLERİNİN VERGİSEL BOYUTU VE MUHASEBE KAYITLARI





FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDE DEĞERLEME


Finansal kiralama Kanununda yer alan bazı tanımlamalar. (10.06.1985 tarih ve 3226 sayılı Kanun) Finansal kiralama sözleşmesi; kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü kişiden satın aldığı veya başka suretle temin ettiği bir malın zilyetliğini,her türlü faydayı sağlamak üzere ve belli bir süre feshedilmemek şartıyla kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören bir sözleşmedir. (FKK.md.4)


Finansal Kiralamaya taşınır ve taşınmaz tüm mallar konu olabilir. Ancak patent gibi fikri ve sınai haklar finansal kiralamanın kapsamı dışındadır. (FKK.md 5)


Finansal kiralamaya konu olan malların yeni olmaları şarttır. Yeni olmasalar dahi finansal kiralamaya konu olacak iktisadi kıymetler Hazine Müsteşarlığınca belirlenmektedir. (FKK.md 9) kiracı, finansal kiralama konusu maldaki zilyetliğini bir başkasına devredemez.(FKK.md 15)


Söz konusu mal kiralayan şirketin mülkiyetindedir.kiralayan şirket söz konusu malı sözleşme süresince sigorta ettirmek zonundadır.Sigorta primlerinin ödenmesi kiracıya aittir.(FKK.md.17)





FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMİNİN UNSURLARI


4842 sayılı kanunla (01.07.2003) VUK�na �Finansal Kiralama İşlemlerinde Değerleme� başlığı altında mük. 290.�ıncı madde eklenmiştir.


Vergi Usul Kanunu�nda yapılan düzenlemeye göre kiralama ister leasing şirketi tarafından ister diğer ticari işletmeler tarafından yapılsın şu dört kriterden herhangi birisine uyulması halinde, kiralama finansal kiralama işlemi kabul edilerek değerlendirilecektir. (VUK GT.319)





Kiralanan iktisadi kıymetin mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıya devredilmesi,


Kiracıya kira süresi sonunda iktisadi kıymeti rayiç bedelinden düşük bir bedelle satın alma hakkı tanınması,


Kiralama süresinin, iktisadi kıymetin ekonomik ömrünün % 80�inden daha büyük bir bölümünü kapsaması,


Kira ödemelerinin bugünkü değerinin toplamının iktisadi kıymetin rayiç bedelinin % 90�ından daha büyük bir değer oluşturması.





Finansal Kiralama İşlemlerinde Değerlenecek kalemler:


</font>

1. Finansal kiralamaya konu olan iktisadi kıymet</font>

</font>

1. Sözleşmeden doğan kullanım hakkı ( 265-Finansal kiralama Konusu Kıymetler)</font>

</font>

1. Sözleşmeden doğan borç (301-404-Finansal Kiralama İşlemlerinde Borçlar)</font>

</font>

1. Sözleşmeden doğan alacak (120-220-Alıcılar Hesabı)</font>

</font>

1. Kiralayan Açısından Yapılan değerleme </font>

Finansal kiralamaya konu olan iktisadi kıymet ve sözleşmeden doğan alacak kiralayan tarafından değerlemeye tabi tutulacaktır.


Sözleşmeden doğan alacak: Kiralama süresi boyunca yapılacak kira ödemelerinin toplam tutarı olarak değerlenecektir.


Aktifleştirilen alacak tutarı ile kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark oluşur ise bu fark �gelecek dönemlere ilişkin faiz geliri� olarak (-) değerle bilanço aktifinde 124-Kazanılmamış Finansal kiralama Gelirleri hesabına kaydedilir.


Finansal kiralamaya konu İktisadi kıymet: İktisadi kıymetin net bilanço aktif değerinden kira ödemelerinin bugünkü değerinin düşülmesi sonucu bulunan tutarla değerlenecektir. Eğer bu tutar sıfır veya negatif sonuç veriyorsa iz bedeliyle değerlenecek aradaki fark iktisadi kıymetin elden çıkarılmasında elde edilen kar gibi işleme tabi tutulacaktır.





Örnek: Bir işletme aktifte kayıtlı değeri 40.000-YTL olan bir iktisadi kıymeti 4 yılda eşit taksitle ödenmek kaydıyla 01.10.2006 tarihinde 96.000-YTL�ye kiralanmıştır.kira ödemelerinin bugünkü değeri 60.000-YTL�dir.İşletme bu kıymeti şu şekilde değerleyecektir.





İktisadi kıymet değeri = 1-YTL


Toplam Alacak = 96.000-YTL


Kazanılmamış Fin. Kir. Gel. = (96.000-60.000)= 36.000


İktisadi kıymet satış Karı = (60.000-40.000)= 20.000





Yapılacak Muhasebe Kaydı:





------------------------/-------------------------------


120/220 Alıcılar Hesabı 96.000


253 Tesis Makine ve cihazları Hesabı 40.000


649 diğer olağan Gelir ve Karlar Hs 20.000


124/224 Kazanılmamış Finansal kiralama


faiiz Gelirleri Hs. 36.000





Açıklama:Finansal kiralama kaydı


---------------------------/--------------------------------





İşletme 31.12.2006 tarihine kadar üç ayda toplam 10.000-YTL tahsilat yapmış olup yapılan bu tahsilatın 3.000-YTL�si ana paradır.





Yapılacak Muhasebe Kaydı:


-----------------------------/--------------------------


100 Kasa Hesabı 10.000


124 kazanılmamış F..Kir.Faiz Gel. 7.000


120 Alıcılar Hesabı 10.000


642 Faiz Gelirleri Hesabı 7.000


--------------------------------/--------------------------

1. Kiracı Açısından Yapılan değerleme

Finansal kiralamaya konu olan iktisadi kıymeti kullanma hakkı ile sözleşmeden doğan borç kiracı tarafından değerlemeye tabi tutulacaktır.





Sözleşmeden doğan kullanma hakkı ve Sözleşmeden Doğan borç:


Kiralama konusu iktisadi kıymetin rayiç bedeli veya sözleşmeye göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerinden düşük olanı ile değerlenecektir. Bu şekilde aktifleştirilen hak VUK mük.298 ve kiralamaya konu iktisadi kıymetlere ilişkin hükümler çerçevesinde amortisman ayrılır. Sözleşmeden doğan borç ta aynı ilkeye göre değerlemeye tabi tutulup aktifleştirilir. Aktifleştirilen borca ayrıca reeskont uygulanmaz.





Örnek: Yukarıdaki örnekte yer alan iktisadi kıymet rayiç bedelinin 60.000-YTL olduğunu kabul edelim. Bu durumda kiracı işletmenin, finansal kiralama muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.





Yapılacak Muhasebe Kaydı:


---------------------/-------------------------------


265 Finansal kiralama Konusu Kıymetler 60.000


302- 402 Ertelenmiş F. Kirl. Borçl. Maliyetleri 36.000





301-401 Finansal kiralama işlemlerinde Borçlar 96.000


Açıklama : Finansal kiralama kaydı.


----------------------/---------------------------------





İşletme 31.12.2006 tarihine kadar üç ayda toplam 10.000-YTL ödeme yapmış olup yapılan bu ödemenin 3.000-YTL�si ana paradır.





Yapılacak Muhasebe Kaydı:


------------------------/-- --------------------------


301 Finansal kiralama işl. Borçlar 10.000


780 Finansman Giderleri 7.000


100 Kasa Hesabı 10.000


302 Ert. Finansal Kirl Borçl. Maliyetleri 7.000


--------------------------/------- ---------------------





Finansal kiralamada uygulanacak amortisman oranı


Kiralanan iktisadi kıymeti kullanma hakkı ve iktisadi kıymetin kendisi genel esaslara göre tabi oran üzerinden amortismana tabi tutulacaktır. Söz konusu amortisman uygulaması 333 no.lu VUK Genel Tebliği�nde bütün iktisadi kıymetler için ayrı ayrı belirtilmiştir. �gayri maddi haklar� için belirlenen 15 yıllık faydalı ömrün dikkate alınmayacaktır.Edited by: Hüseyin URAY

[bamsi_beyrek]

merhaba peki finansal kiralama sona erdiginde finansal kiralama konusu olan sey sirket bünyesine gectiginde nasıl kaydedilir yukarıda belirtilen 265 numaralı hesap nasıl kapanır

[ferdiarslanyolu]

işte artık siz 265 hesabı binaysa bina makinaysa makina hesabına atacaksınız. Aktifinizde ilgil hesapta görünecek yani.

Ben daha farklı biliyorum kayıtları. herkes bildiği gibi yapsın

[bamsi_beyrek]

benimde anlamadığım bu 264 hesapta aracla ilgiili 50.000 ytl tutarında borc kaydı var ama gelen fatura 1000 ytl nasıl kapanacak aradaki fark

[bamsi_beyrek]

farklı biliyorum diyorsunuz sizin uygulamanız nasıl örneklermisiniz

[ertu8276]

hüseyin bey acaba bu finansal kiralamın ilk yıl finansman giderleri malın maliyetine atılmıyor mu ? acaba yoksa ben mi? yanlış biliyorum.

[M_USTİ]

evet ilk yıl finansman giderleri maliyete atılır