Gayrimenkul ve iştirak hissesi satış kazancı istisnası






<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0>
<T>
<TR>
<TD =date vAlign=top>
26/08/2005</TD></TR></T></TABLE>


BİZE GÖRE / Veysi Seviğ





Kurumlar Vergisi Yasası'nın 8/12'nci maddesi uyarınca "Kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin satışından doğan ve sermayeye eklenmesine karar verilen kazançları" Kurumlar vergisinden müstesna tutulmuştur.


Ancak, yasal düzenleme gereği "Sermayeye ilave edilme işleminin satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar gerçekleştirilmesi şarttır. Vadeli satış halinde, ilk yapılan tahsilatın iştirak hissesi veya gayrimenkulü maliyet bedeline ilişkin olduğu kabul edilir. Bu süre içinde sermayeye eklenmeyen kazanç kısmı için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Bankalara borçlu durumda olanlar ile bunların kefillerinin bu borçlara karşılık bankalar devrettikleri gayrimenkul ve iştirak hisseleri ile bankaların alacaklarına karşılık iktisap ettikleri gayrimenkul ile iştirak hisselerinin satışında iki tam yıl süreyle tutulma şartı aranmaz."


Diğer yandan "Bedelsiz olarak ya da rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibari değeriyle iktisap edilen hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak, sahip olunan eski hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alınan menkul kıymet veya gayrimenkul ticareti ile uğraşan kurumları bu amaçla ellerinde bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançla istisna kapsamı dışındadır."


"Tam mükellef sermaye şirketleri dışındaki kurumlar ile mükellef kurumlarda, satıştan doğan kazancının sermayeye ilave edilmesi şartı aranmaz, bu kazançlar özel bir fon hesabında tutulur. Sermayeye eklenen veya fon hesabında tutulan kazançların beş yıl içinde, herhangi bir suretle işletmeden çekilmesi dar mükellef kurumlar tarafından yurtdışına transfer edilmesi veya bu süre içinde işletmelerin tasfiyesi halinde bu kazançlar o yılın kazancı sayılarak vergiye tabi tutulur. Devir birleşme ve bölünme hallerinde yapılan işlemler söz konusu istisnayı olumsuz şekilde etkilemez. Bir başka anlatımla devir, birleşme ve bölünme halleri uygulanan istisnanın geçersizliğine karine teşkil etmez.


Kurumlar Vergisi Yasası'nda yer alan bu düzenlemeye paralel olarak Katma Değer Vergisi Yasası'nın 17/4-r maddesiyle de "Kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimleri, bankalara borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık gayrimenkul ve iştirak hisselerinin bankalara devir ve teslimleri" katma değer vergisinden müstesna tutulmuştur. Bu bağlamda yasal düzenleme gereği "müzayede mahallerinde yapılan satış"tan doğan ve bu amaca yönelik olan kazançlar da aynı istisnadan yararlandırılmaktadır.


Katma değer vergisi uygulaması açısından da "İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapanların, bu amaçla ellerinde bulundurdukları gayrimenkul ve iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamı dışındadır. Bu şekilde teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen katma değer vergisi, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir ve kurumlar vergisinin matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır."


İstisnanın uygulanabilmesi için aranan ilk koşul teslimi yapılan gayrimenkulün ve iştirak hisselerinin en az iki tam yıl süreyle işletme aktifinde yer almış olmasıdır. Gayrimenkul veyahut da iştirak hissesi satışı yapan kurumun istisnadan yararlanabilmesi için, yasal düzenleme gereği olarak söz konusu iştirak hissesini ve/veya gayrimenkulü en az 730 gün süreyle aktifinde bulundurması zorunlu olmaktadır.


Bankaların alacaklarının tahsiline yönelik olarak, borçluların veyahut da kefillerinin varlıkları içersinde bu tür varlıkları almaları halinde ise iki tam yıl süreyle aktifte bulundurma koşulu aranmayacaktır.


Katma değer vergisi istisnası uygulaması yasal düzenleme gereği kurumlar vergisi istisnasından yararlanma koşuluna bağlanmamıştır. Bu bağlamda yapılan satış işlemlerinde kurumlar vergisi istisnasından yararlanma koşullarının gerçekleşmemesi halinde dahi, satışı yapan kurum katma değer vergisi istisnasından yararlanabilecektir.


Yasal düzenleme gereği; kurumlar vergisi istisnasından yararlanılabilmesi için, hem peşin hem de vadeli satışlarda, satışın yapıldığı hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği tarihe kadar sermaye artırım kararının alınması ve sermaye artırımı işlemini satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Katma değer vergisi istisnasından yararlanılabilmesi için satıştan doğan kazancın sermayeye eklenmesi koşulu ise yoktur. (Daha fazla bilgi için Durak, Gündoğan "Gayrimenkul ve İştirak Hisseleri Tesliminde KDV İstisnası" Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog, Sayı: 208, Sf: 32-36)