DÜNYA, 19/08/2005
BİZE GÖRE / Veysi Seviğ


Gelir Vergisi Yasası'nın mükerrer 121'inci maddesi gereği olarak "Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde, mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve ikamet edilen konuta ait kira harcamalarının yıllık toplam tutarının, yıllık matrahı kadarı söz konusu yasa maddesinde yer alan oranlar dikkate alınmak koşuluyla bir sonraki yıl hesaplanan aylık gelir vergisi kesintisinden mahsup edilmektedir.


Gelir Vergisi Yasası'nın mükerrer 123'üncü maddesi uyarınca aynı yasanın mükerrer 121'inci maddesinde yer alan miktarları artırmaya Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır. Bu bağlamda Bakanlar Kurulu'nun 2004/8295 sayılı kararı ile 2005 yılında vergi indirimine esas alınacak tarife aşağıdaki şekilde belirlenmiş bulunmaktadır.


. 3.300 YTL'ye kadar yüzde 8,


. 6.600 YTL'nin 3.300 YTL'si için yüzde 8, aşan kısmı için yüzde 6,


. 6.600 YTL'den fazlasının 6.600 YTL'si için yüzde 7, aşan kısmı için yüzde 4.


Yukarıdaki tarifeye göre hesaplanacak vergi indirim miktarları ertesi yılda ödenecek gelir vergisinden mahsup yolu ile çalışanlara yansıtılmaktadır.


Diğer yandan "Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında"ki yasa hükmü çerçevesinde çalışanların vergi indirimi hesaplamaları uygulamada bazı sorunlara neden olmuş bulunmaktadır. Bu konuda Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan "Yatırımların ve İstihdamın Teşviki" ile ilgili (2) seri numaralı genel tebliğ 6'ncı bölümünde açıklama ve dolayısıyla yönlendirme yapılmış bulunmaktadır. Ancak buna rağmen uygulamada sorun devam etmektedir.


Söz konusu tebliğin 6'ncı bölümünde yapılan açıklamaya göre;


Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile ilgili olarak 5084 sayılı yasa kapsamında çalışanlar "...ücretlerini vergisi kesilmiş olarak aldıklarından Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 121. maddesinde düzenlenmiş olan vergi indiriminden yararlanacaklardır.


5084 sayılı kanun kapsamında bulunan illerdeki işyerlerinde, yeni istihdam sağlayan işverenlerin, bu istihdam nedeniyle hesaplanacak gelir vergisinin tamamı veya bir kısmı verecekleri muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden gelir vergisinden terkin edilmektedir. Muhtasar beyannamelerde yapılacak terkin sonrası kalan vergi tutarından, halen çalışmakta olan ücretliler için hesaplanan vergi indirimi tutarı mahsup edilecektir. Dolayısıyla ücretlilere mahsup edilen vergi indirimi tutarı kadar ödeme yapılmış olacaktır.


Ancak, muhtasar beyannamede öncelikle 5084 sayılı kanun gereğince yararlanılan gelir vergisi terkin edileceğinden terkin sonrası kalan tutar, hesaplanan toplam vergi indirimi tutarının o ayda mahsup edilebilecek olan kısmını karşılayamaması durumu ortaya çıkabilecektir. Bu durumda, muhtasar beyannamede mahsup konusu yapılmayan vergi indirimi tutarı, vergi dairesince harcamaların vergi indirimi konusuna girip girmediği, belgelerin geçerli belge olup olmadığı ve vergi indirimi tutarının doğru hesaplanıp hesaplanmadığı hususlarının tespitine ilişkin gerekli incelemenin muhtasar beyannamenin verildiği ayı takip eden ikinci ayın sonuna kadar bitirilmesi gerekir. Müteakkip aylarda yeniden inceleme yapılmayacak, işveren muhtasar beyanname ekinde -vergi indirimine ait bordro-nun bir örneğini vergi dairesine ibraz edecek ve bu bilgilere göre o aya ilişkin vergi indirimi tutarı beyannamenin verildiği ayın sonuna kadar işverene nakden iade edilecektir. İşveren nakden aldığı vergi indirimi tutarını 3 gün içinde hak sahibine ödeyecektir.


Ancak, işverenler diledikleri takdirde vergi indirimi tutarını nakit iadeden önce ücret ödemelerini gerçekleştirdikleri tarihte çalışanlarına yansıtılabileceklerdir."


Maliye Bakanlığı tarafından tebliğ ile yapılan açıklama ve yönlendirme yukarıda aynen yer almış olmasına karşın tarafımıza ulaşan bilgilerden anlaşılacağı üzere söz konusu yasa kapsamında çalışanların vergi indiriminden yararlanabilmek üzere yapmış oldukları bilgilenme başvurularına çoğu kez "siz vergi ödemiyorsunuz, onun için siz bu haktan yararlanamazsınız" şeklinde yanıt verildiği öğrenilmiştir.


Diğer yandan söz konusu yasa uygulaması kapsamında bulunan yerel vergi yönetimleri de konuya ilişkin yeterli bilgi sahibi olmadıklarından bugüne kadar "vergi indirimi" ile ilgili bu özel durum yeterince açıklığa kavuşturulamamıştır.