DÜNYA<?:NAMESPACE PREFIX = O /><?:NAMESPACE PREFIX = O /><O:P> </O:P>
15.08.2005,PAZARTESİ<O:P> </O:P>
Ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılacak vergiler
<O:P>Gelir Vergisi Yasası'nın 40'ıncı maddesinin (6) numaralı bendi uyarınca ticari faaliyette safi kazancın tesbit edilebilmesi için işletme ile ilgili olmak şartıyla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi aynı vergi, resim ve harçlar" gider olarak kayıtlara intikal ettirilebilmektedir. Buna göre;


. İşletme ile ilgili olan,


. Sayılmak suretiyle belirlenmiş bulunan ve bu mahiyette olduğu kanıtlanabilen vergi, resim ve harçlar,


gider olarak kabul edilmektedir.


Ancak; Motorlu Taşıtlar Yasası'nın 14'üncü maddesi uyarınca "Ticari maksatla kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç" olmak üzere;


. Binek otomobillerine,


. Yat, kotra ve her türlü motorlu özel tekneler ile,


. Uçak ve helikopterlere,


ait motorlu taşıtlar vergisi kayıtlara gider olarak intikal ettirilemez.


Diğer yandan Belediye Gelirleri Yasası'nın mükerrer 44'üncü maddesi gereği olarak Çevre Temizlik Vergisi'nin mükellefi, söz konusu vergiye tabi konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanımı söz konusu olan binaları fiilen kullananlardır. Bu nedenle sahibi bulundukları veya kiraladıkları iş yerlerinden ticari faaliyetlerini sürdüren ticaret erbabının bu bağlamda ödemiş bulundukları çevre temizlik vergisini dönem kazancının tespiti sırasında indirim konusu yapmaları mümkündür.


Katma değer vergisinin 58'inci maddesi hükmü gereği olarak "Mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisi ile mükellefçe indirilebilecek katma değer vergisi, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tesbitinde gider olarak kabul edilmez. "Dolayısıyla özellikle ticari kazancın elde edilmesi sırasında yüklenilen katma değer vergisinin hesaplanan katma değer vergisinden indirim konusu yapılması gerekmektedir. Buna karşılık indirim konusu yapılamayacak olan katma değer vergisinin dönem kazancının tespiti sırasında nasıl dikkate alınacağı hususu uygulamada tartışma konusu olmaktadır.


Bir başka yasal düzenleme gereği olarak "Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi" de indirim konusu yapılamaz ve giderleştirilemez.


Ancak; yasal düzenleme gereği olarak vergiden istisna edilen işlemlerle ilgili olup indirim konusu yapılamayan katma değer vergisi ile binek otomobilleri dolayısıyla alış vesikalarında gösterilen ve indirim konusu yapılamayan katma değer vergisi kayıtlara gider olarak intikal ettirilebilecektir.


Emlak ve belediye vergileri ile damga vergisi ve harçların mükellef sıfatıyla ödenmesi durumunda gider olarak kayıtlara intikal ettirilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda da yapılan bazı bağıtlarda (sözleşmelerde) tarafların ilgili yasa hükümleri çerçevesinde ödemek zorunda bulundukları vergi, resim ve harçları karşı tarafa yükledikleri gözlenmektedir. Örneğin herhangi bir iş sözleşmesinde sözleşme damga vergisinin işi yüklenicisi tarafından ödeneceğine dair konan özel hükümler nedeniyle karşı tarafın "Damga vergisini de ödeyen yüklenici tüm ödemiş bulunduğu damga vergisini kayıtlarına gider olarak intikal ettirmesi halinde durum ne olacaktır?" Sorusu akla gelmekte ve bu konuda farklı görüşler ileri sürülebilmektedir.


Bir görüşe göre "verginin asıl mükellefi olmayıp verginin yüklenicisi konumunda olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri" bu ödemelerini Gelir Vergisi Kanunu'nun 40/1'inci maddesi çerçevesinde giderleştirebilirler." (Beyanname Düzenleme Kılavuzu 2005, HUD Sf: 43)


Bazı hallerde kira sözleşmelerinde yer alan iş yeri kira bedellerinin net olduğu ifade edilmektedir. Böyle bir durumda ise kira bedelinin Gelir Vergisi Yasası'nın 96'ncı maddesi uyarınca ayrıca hesaplanması gerekmektedir. Buna göre "kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu vergi, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden" hesaplanacaktır.


Dolayısıyla örneğin kira bedeli üzerinden yüzde 22 oranında tevkifat yapılıyorsa ve kira sözleşmesi üzerinde net 1.000 YTL kira bedeli belirtilmiş bulunuyorsa bu takdirde söz konusu kira bedeli gerçekte (1.000/780=) 1.282.05 YTL olarak giderleştirelecek, bu miktar üzerinden yüzde 22 oranında 1.282.05x0.22=) 282.05 YTL vergi kesintisi yapılacaktır.</O:P>