HÜRRİYET
02.08.2005,SALI
Ne olacak bu sigaranın hali

ŞükrüKIZILOT

GEÇEN hafta, sigaradaki yeni vergi uygulaması açıklanınca, ortalık yine toz duman oldu. Yine dolaylı vergilere yüklenildi...
Son artışla, sigaradan alınan ÖTV yüzde 28’den yüzde 58’e yükseltildi. Markası ne olursa olsun, bir paket sigaradan alınacak verginin tutarı da 1.2 YTL’den (1 milyon 200 bin liradan) aşağı olamayacak. Böylece, ucuz sigaraların vergisi, yüzde 50 artarken, pahalı sigaraların kár marjı, yüzde 50’ye çıkmış olacak. Sigaradan alınan ÖTV ve KDV toplamı, çıplak sigara fiyatının yaklaşık 4 katına yani yüzde 400’üne ulaşıyor... Olaya bütünüyle baktığımızda, yeni sistem, sigaraların vergilendirilmesinde, bir yıldır devam eden sorunu çözmek yerine, yeni tartışmaları da beraberinde getirdi.

SÜRPRİZ DEĞİL

Sigaradaki ÖTV artışı, Hürriyet okurları için sürpriz değil. Olayı önceden farketmiş ve 9 Kasım 2004 tarihli Hürriyet’te ‘2005 yılı bütçe tasarısına göre, sigara ve alkollü içkinin ÖTV gelirlerinde, 2004’e kıyasla yüzde 50 artış öngörülüyor. 2005 yılı enflasyon hedefinin yüzde 8 olduğuna baktığımızda, bu artış kafaları karıştırıyor’ diye yazmıştık.

Özetle, olay 2004 yılının son aylarında belliydi zaten... O tarihte, böylesine yüksek oranlı bir ÖTV zammının, tekele bağlı sigaraların özelleştirilmesini engelleyeceğini de belirtmiştik.

Nitekim engelledi de... Sigaranın özelleştirilmesi, iki kez ertelendi sonra da iptal edildi.

Maliye yetkilileri ‘Bizim derdimiz, koyduğumuz hedeflere ulaşmak. Onun dışında kim ne yaparsa yapsın bizi ilgilendirmiyor. Vergi hedeflerini tutturmak, bizim için olmazsa olmaz bir zorunluluk’ diye açıklama yaptılar (Bkz. 30 Temmuz 2005 tarihli Hürriyet).

Açıkçası, 285 bin tütün üreticisi ailenin perişan olacağı, Tekel dışındaki yabancı sigara firmalarının; Çin, Afrika ve Hindistan tütününe yöneleceği, bazı dengelerin altüst olacağı, Maliye için çok önemli değil...

NE OLACAK ŞİMDİ?

Birincisi, sigaranın özelleştirilmesi, iyice zora girdi. Tekelin, 2001’de yüzde 68, 2002’de 61, 2003’te 56, 2004’te 50 olan pazar payı 2005’te yüzde 40’a gerilemişti. Son ÖTV artışı ve 1.2 YTL’lik asgari vergi nedeniyle, yüzde 30’a hatta daha aşağılara gerilemesi bekleniyor. Pazar payı, sürekli azalan bir şirketin kapısında, müşteri kuyruğa girmez.

Dünyada, özelleştirme yapılırken, vergi mevzuatında bu kadar sık değişiklik yapan ve vergileri artıran başka bir ülke yok. Özelleştirmede sigarayı alacak firma, sürekli değişen ve değişecek olan vergiler nedeniyle, önünü göremeyeceği için, özelleştirme olayına ilgi göstermeyecek ya da sigaraları, bedavaya kapatmaya çalışacak.

Olay bununla bitmiyor. Fiyat artıkça, sigara kaçakçılığı da artıyor. Tekel Genel Müdürü’nün açıklamasına göre, ülkemize her yıl 2025 bin ton kaçak sigara giriyor. Bundan doğan vergi kaybı da 1 milyar doların üzerinde...

‘Fiyat artıkça, kaçakçılık artar’ diye kesin bir kural yok. Ancak, özellikle Türkiye’de kaçakçılığın arttığı da bir gerçek. Gümrük Müsteşarlığı kayıtlarına göre, Türkiye’ye kaçak gelen malların liste başında ‘sigara’ var. Şu ya da bu nedenle, sigara kaçakçılığı önlenemiyor. Zam öncesi bir konteynır kaçak sigaradan 1 milyon dolar kazanç sağlayan kaçakçılar, yeni ÖTV artışını görünce, zil takıp oynamışlardır, herhalde...

Sonuçta, Paul Leroy Beaulieu’nun dediği gibi ‘Fazla vergi, vergiyi öldürüyor...’ Biz de sigara olayında, Dimyat’a pirince giderken, evdeki bulgurdan oluyoruz...