Alıntı ile Cevapla
<DIV =Section1>
<DIV =Section1>
İHRAÇ EDİLMEK KOŞULUYLA YAPILAN SATIŞLARDA TECİL-TERKİN VE İADE UYGULAMASI, ÖRNEKLERLE TEKDÜZENE UYGUN YEVMİYE KAYITLARININ YAPILMASI
<B style="mso-bidi-font-weight: normal">Yazar DursunAliTURANLI*[/B]
Yaklasim Dergisi / Kasım: 2003 / Sayı: 131
I- GİRİŞ
Son yıllarda ihraç kaydıyla mal satışlarının artması, özellikle de ihracatın “Dış Ticaret Sermaye Şirketleri” üzerinden yapılması konunun önemini arttırmıştır. Bazı bürokratik kolaylıkların sağlanması firmaların bu konuya olan ilgilerini arttırmıştır.
20.06.1986 gün 3297 sayılı Kanunla 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11. maddesinin 1. fıkrasına (c) bendi eklenerek, ihraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmeyecek. Ancak mükelleflerce tahsil edilmeyen fakat ilgili dönem katma değer vergisi beyannamesinde beyan edilecek olan bu katma değer vergisi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur. Daha sonra kambiyo mevzuatı gereği, malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden aybaşından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halinde tecil edilen vergi, ihracından sonra gerekli şartların yerine getirilmesi koşuluyla terkin olunur (1).
II- İHRAÇ KAYDI İLE MAL TESLİM EDİLMESİ
1- İhraç kaydıyla mal teslimi yapılabilmesi için, ihraç kaydıyla mal teslim eden mükellefin imalatçı olması gerekmektedir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı imalatçıyı aşağıdaki şekilde tanımlamaktadır.
a- Sanayi siciline kayıtlı ve sanayi sicil belgesine haiz olması
b- Sanayi odası, ticaret odası veya esnaf ve sanatkarlar derneğine kayıtlı olması.
c- İmalat işinde en az 5 işçi çalıştırması.
d- Sanayi sicil belgesinde yer alan üretim konusunda gerekli araç parkına sahip olması
e- Bu şartları topluca taşıyan imalatçıların, kendi üretimine ilave olarak fason imalat da yaptırmaları halinde, aşağıdaki hususlara dikkat etmeleri gerekmektedir.
-Fason imalatı, sadece sanayi sicil belgesinde yazılı üretim dallarında yaptırmaları gerekir.
-Fason olarak yaptırılan imalatta işin riski ve organizasyonunu bizzat üstlenmeleri gerekmektedir.
-Fason olarak imal ettirilen mallarla ilgili ham madde ve yardımcı maddeleri temin etmeleri gerekmektedir.
Ancak diğer şartları taşımakla beraber sadece Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na başvurup belgenin alınacağına dair olumlu görüş alanlar da tecil-terkin-iade uygulamasından yararlanırlar.
İhraç kaydıyla teslim edilmiş malın imalatçı tarafından üretilmiş olması şarttır. Yani ihraç kaydıyla satışını yaptığı malın ihraç edilen nihai mamul olması gereklidir.
Yine fason olarak da imal ettirilen malın nihai mamul olması gerekmektedir.
2- İmalatçı olmayan mükellefler tarafından “Dış Ticaret Sermaye Şirketleri”ne ihraç kaydıyla yapılan teslimler, yukarıda yapılan imalatçı tanımı kapsamına girmeyen mükelleflerin “ihracatı teşvik kararları” uyarınca “Dış Ticaret Sermaye Şirketleri”ne ihraç kaydıyla yaptıkları teslimler içinde Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11/2. maddesi gereği Bakanlığa verilen yetkiye dayanılarak aşağıdaki şartları yerine getirmeleri halinde tecil-terkin iade uygulamasından yararlanırlar (2).
3- Tecil terkin uygulaması, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11/1-c maddesinde yer alan hükümler ve 23 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nin (c) bölümünde belirtilen esaslara göre yapılacaktır.
4- Her bir teslime ait tecil uygulamasından önce “Dış Ticaret Sermaye Şirketi” mütesesil sorumluluk taahhütnamesini ilgili vergi dairesine verme zorunluluğu 70 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile kaldırılmıştır (3). İhraç kaydıyla mal teslimlerine taraf olanlar için 23 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nde öngörülen bildirimler ile 27 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nde öngörülen taahhütname verme zorunluluğu kaldırılmıştır.
5- İnceleme raporu ve teminat aranılmadan iade yapılabilmesine imkan veren sınır 84 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ile 4.000.000.000 TL’ye çıkarılmıştır (4).
III- SORUMLULUK
VUK’un 11. maddesinde vergi kesenlerin sorumluluğu; “Mal alım ve satımı ve hizmet ifası dolayısıyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde verginin ödenmesinden (4369 sayılı kanunun 81/a-28 md.ile değiştirilen ibare) alım satıma taraf olanlar, hizmetten yararlananlar ve aralarında doğrudan veya hısımlık nedeniyle ya da sermaye, organizasyon veya yönetimine katılmak veya menfaat sağlamak suretiyle dolaylı olarak ilişkide bulunduğu tespit olunanlar mütesselsilen sorumludurlar” (5) denilmektedir. Ancak mal üreten çiftçiler ile nihai tüketiciler müteselsil sorumluluk kapsamı dışında tutulmuştur.
Maliye Bakanlığı konuya ilişkin kendisine verilen yetkiyi kullanarak mütesselsilen sorumluluğun şartlarını, sınırlarını ve konuya ilişkin usul ve esasları 70,82 ve 84 no.lu KDV Genel Tebliğleri ile belirlemiştir. Buna göre;
1- Vergi, mükellef adına tarh-tahakkuk ettirilecek ve öncelikle mükelleften aranacaktır. Vergiyi mükellefin ödemesi esas.
2- Müteselsil sorumluluk satın alınan mal ve hizmet bedeli üzerinden hesaplanan KDV, varsa gecikme faizi ve gecikme zammı ile sınırlıdır. Cezalar sorumluluğun kapsamı dışında tutulmuştur.
3- Mükellef dışındaki kişilerden (Müteselsil sorumludan) yapılacak takibe ödeme emri tebliği suretiyle başlanacaktır. Vergi mükellef dışındaki kişilerden de tahsil edilebilecektir (6).
Buna göre, “Dış Ticaret Sermaye Şirketleri”ne mal teslim eden mükellefler nezdinde yapılacak vergi inceleme sonucu, bir vergi ziyaının tespiti halinde, ziyaa uğratılan vergiden buna tekabül eden gecikme zammı ve gecikme faizinden mükelleflerle birlikte “Dış Ticaret Sermaye Şirketleri” de VUK’un 11/1. maddesi uyarınca müteselsilen sorumlu olacaklardır.
VUK 11/1. maddesi, KDVK’nın 9. maddesi ve konuyla ilgili Maliye Bakanlığı yetkisini kullanarak çıkarmış olduğu 70,82 ve 84 no.lu KDV Genel Tebliğleriyle birlikte değerlendirildiğinde, kanunda verilen yetkinin kullanımı idarenin kendini korumaya yönelik, Hazine’ye intikal etmemiş vergilerin Hazine’ye intikalini sağlamak olduğu anlaşılmaktadır. Uygulamada sorunlar çıkmaya devam edeceğe benzemektedir.
IV- TECİL-TERKİN UYGULAMASINDAN YARARLANACAK OLANLAR
1- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın tanımına giren imalatçılar, ihracatçılara ürettikleri malları aynen ihraç edilmek üzere vermeleri durumunda ihracatçılar da bu malları 3 ay içinde ihraç etmek koşuluyla tecil-terkin iade işlemi uygulamasından yararlanacaklardır. İmalatçıların kendilerinin üretmediği, piyasadan hazır olarak sağladıkları mallara tecil-terkin iade işlemi uygulanmayacaktır.
2- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı tanım kapsamına giren imalatçılarda, ihraç edilen nihai ürünün imalat safhalarında bir bölümünü aynen yapan, diğer imalat safhalarını ise ham ve yardımcı maddelerini sağlayarak işin riskini ve işletme organizasyonunu bizzat üstlenip, başka firmalara fason ücreti karşılığında yaptıran mükelleflerde imalatçı sayılacak tecil-terkin iade uygulamasından yararlanacaklardır.
3- Kapasite yetersizliği nedeniyle üretim konusu malların bir bölümünü, kendi üretimine ilave olarak işletme organizasyonu ve işin riskini üstlenerek ham ve yardımcı maddelerini sağlayarak fason ücreti karşılığında imal ettirdikleri malları için imalatçı sayılacak ve tecil-terkin iade uygulamasından yararlanacaklardır (7).
4- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın tanımını yaptığı ve yukarıda geçen imalatçı tanımı kapsamına girmeyen mükellefler de “İhracat Teşvik Kararları” gereğince “Dış Ticaret Sermaye Şirketi” sayılan şirketlere ihraç kaydıyla yaptıkları teslimler için tecil-terkin uygulamasından yararlanırlar.
5- Dahilde işleme veya geçici kabul rejimleri kapsamında ihraç edilecek tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin imalinde kullanılacak maddelerin tesliminde tecil-terkin işlemi yapılabilmesi için;
a- Alıcının tekstil ve konfeksiyon sektöründe faaliyet gösteren ve geçici kabul veya dahilde işleme izin belgesine sahip imalatçı-ihracatçı olması.
b- Teslim edenin Katma Değer Vergisi Genel Tebliğlerinde tanımlanan imalatçı vasfına haiz olması.
c- Teslime konu olan malın, ihraç edilecek tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin imalinde kullanılacağı dahilde işleme ve geçici kabul izin belgesinde belirtilen hammadde ve yardımcı madde olması gerekir.
d- Hammadde ve yardımcı madde imalatçılar tarafından üretilmiş veya 27 Seri No.lu KDV Genel Tebliği doğrultusunda fason olarak imal ettirilmiş olması.
e- Bu kapsamda düzenlenecek faturalarda her bir mal çeşidi itibariyle katma değer vergisi hariç bedelin pamuk, yün ve kumaşta 2,5 milyar lirayı, diğer mallarda 500 milyon lirayı aşması gerekmektedir.
f- Bu kapsamda satın alının maddelerden imal edilen malların imalatçı ihracatçılar tarafından doğrudan ihraç edilmesi gerekir (8).
Belgede belirtilen miktardan fazla satın alınan maddeler için 71 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nde belirtilen uygulamadan yararlanılması mümkün değildir.
Maliye bakanlığınca 29.06.2001 tarih ve 24447 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 83 no.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’ne göre, dahilde işleme ve geçici kabul rejimi kapsamında ihraç edilecek malların imalinde kullanılan maddelerin tesliminde tecil-terkin uygulaması bakımından dahilde işleme ve geçici kabul izin belgesi alan, demir-çelik ile otomotiv yan sanayi sektörlerinde faaliyette bulunan imalatçı-ihracatçı mükelleflere bu rejimler kapsamında ihraç edilecek malların imalinde kullanılacak maddelerin tesliminde tecil-terkin uygulaması öngörülmüştür.
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11/1-c maddesine göre tecil-terkin işleminin yapılabilmesi için mükelleflerin,
6- Alıcının demir-çelik, otomotiv veya otomotiv yan sanayi sektörlerinden birinde faaliyet göstermek ve dahilde işleme veya geçici kabul izin belgesine sahip imalatçı-ihracatçı olması gerekir.
7- Teslim edenin Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nde tanımlanan imalatçı vasfına haiz olması gerekir.
8- Teslime konu malın ise,
a- İhraç edilecek demir-çelik, otomotiv veya otomotiv yan sanayi ürünlerinin imalinde kullanılacağı sözü edilen belgelerde yazılı hammadde veya yardımcı madde olması gerekir.
b- İmalatçılar tarafından bizzat üretilmiş veya 27 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’ndeki açıklamalara göre fason olarak imal ettirilmiş olması gerekir. Bu konuya yazımızın II. bölümünde açıklamalara yer verilmiştir.
9- Düzenlenecek faturalarda her bir mal çeşidi itibarıyla katma değer vergisi hariç bedelin 2,5 milyar lirayı aşması gerekir (tekstil konfeksiyon sektöründe pamuk, yün, iplik ve kumaş dışındaki mallarda 500 milyon).
10- Bu kapsamda satın alınan maddelerden imal edilen malların imalatçı-ihracatçı tarafından doğrudan ihraç edilmesi gerekir.
11- Dahilde işleme veya geçici kabul rejimi kapsamında ihraç edilecek demir-çelik, otomotiv ve otomotiv yan sanayi ürünlerinin imalinde kullanılacak maddelerin tesliminde tecil-terkin uygulaması, 71 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nde konuyla ilgili açıklamalar doğrultusunda yapılacaktır. Yazımızda konuya IV. kısımda yer verilmiştir (9).
Tecil-Terkin uygulaması mal teslimleri bakımından geçerli olup, hizmet ifaları kapsam dışı bırakılmıştır.
V- TECİL EDİLEN VERGİNİN TERKİN VE İADESİ
İmalatçı-İhracatçılar, tecil-terkin kapsamında satın aldıkları maddelerle imal ettikleri malların süresi içerisinde ihraç edildiğini Yeminli Mali Müşavirlerce düzenlenecek bir raporla tespit ettirmeleri gerekmektedir.
Yeminli Mali Müşavirler imalat kayıtlarındaki bilgileri esas alarak üretim analizi ve randıman hesapları da yapmak suretiyle rapor düzenleyeceklerdir.
Raporlarda en az aşağıdaki unsurlar yer alacaktır;
1- Dahilde işleme veya geçici kabul izin belgesinin tarih ve sayısı.
2- Belgenin tarihi ve süresi.
3- İhracata ilişkin gümrük beyannamesinin tarihi ve sayısı.
4- Fiili ihracat tarihi.
5- İhraç edilen malların cinsi, miktarı ve fiyatı.
6- İhraç edilen malların üretiminde kullanılan maddelerin satıcılar itibariyle ayrı ayrı olmak üzere cinsi, miktarı, tutarı.
7- İhracatın süresi içinde yapılıp yapılmadığı konusunda bilgiler yer alan, Yeminli Mali Müşavirlerce teyyidi alınan gümrük beyannamesinin onaylı bir örneği.
Bu raporlar, ihracatın yapıldığı her dönem için ayrı ayrı düzenlenecek ve ikişer örneği ihracatın yapıldığı ayı takiben ay başından itibaren iki ay içinde ilgili satıcılara verilecektir.
Satıcılar bu raporu bağlı olduğu vergi dairesine ibraz etmek suretiyle tecil edilen verginin terkinini sağlayacaklardır.
Satıcı bu teslimle ilgili olarak iade edilecek katma değer vergisini beyan etmişse iade, alıcının gönderdiği rapor ile satış faturalarının fotokopisi veya bu faturaların tarihi, sayısı ile fatura muhteviyatı, malların cinsi, miktarı ve tutarına ilişkin bilgileri içeren ve satıcı tarafından onaylanan bir listenin ibrazı üzerine ihracatla ilgili katma değer vergisi iadelerinin tabi olduğu usul ve esaslara göre yerine getirilecektir.
Tecil-terkin uygulaması kapsamında satın alınan mallardan üretilen malların izin belgesinde öngörülen süre ve şartlara uygun olarak ihraç edilmemesi halinde zamanında alınmayan vergi, tecil tarihinden itibaren vergi ziyai cezası da uygulanmak suretiyle gecikme faizi ile birlikte alıcıdan tahsil edilecektir (10).
< name=xxx>< = value=1 name=PageNo>< = value=44694 name=docid> </>
