<blockquote id="" style="padding: 0pt; clear: left;">
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">İşletmelerde
bir yıldan fazla kullanılan, yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten
düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle, gayrimenkul gibi değerlenen
iktisadi kıymetler, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema
filmleri, faydalı ömürleri dikkate alınarak Vergi Usul Yasası
hükümlerine göre belirlenen değerleri üzerinden amortismana tabi
tutulabilmektedirler. Bu bağlamda amortisman konusu iktisadi kıymet
bedelleri, faydalı ömür esasına göre Maliye Bakanlığı tarafından
belirlenen oran ve tercih edilen amortisman ayırma yöntemine göre
giderleştirilebilmekte veya maliyet hesaplarına intikal
ettirilmektedir. </font></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Amortisman
ayırma işlemi; gerçekte işletmeye dâhil edilen iktisadi kıymetlerin
Vergi Usul Yasası'nda yer alan ilkeler çerçevesinde faydalı ömürlerine
göre tespit edilen oranlarda giderleştirilmesidir.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Vergi Usul Yasası hükümleri uyarınca amortisman ayırma işlemleri;</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">* Normal amortisman, (Vergi Usul Yasası madde: 315)</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">* Azalan bakiyeler usulüne göre amortisman, (Vergi Usul Yasası mükerrer madde: 315)</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">olarak ikiye ayrılmaktadır.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Normal
amortisman ayırımında mükellefler amortismana tabi iktisadi
kıymetlerini, Maliye Bakanlığı'nın tespit ve ilan etmiş bulunduğu
oranlar üzerinden itfa etmektedirler. Bu bağlamda ilan edilen oranlar,
iktisadi kıymetlerin faydalı ömrü dikkate alınarak tespit edilmektedir.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Bilanço
esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler amortismana tabi
iktisadi değerlerini, azalan bakiyeler üzerinden amortisman yoluyla yok
edebilirler. (Vergi Usul Yasası mükerrer madde: 315)</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Bu iki yöntem dışında mükelleflerin belli hallerde "Fevkalade amortisman" ayırma hakları vardır.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Vergi Usul Yasası'nın 317'nci maddesi gereği olarak amortismana tabi olup;</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">* Yangın, deprem, su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen kaybeden,</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">* Yeni icatlar dolayısıyla teknik verim ve kıymetleri düşerek tamamen veya kısmen kullanılamaz hale gelen,</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">* Cebri çalışmaya tabi tutuldukları için normalden fazla aşınma ve yıpranmaya maruz kalan,</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Menkul
ve gayrimenkullerle haklara, mükelleflerin başvuruları üzerine ve
ilgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı
tarafından her işletme için işin mahiyetine göre ayrı ayrı belli edilen
"Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri"
uygulanabilmektedir. </span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Vergi
Usul Yasası'nın 317/1 maddesi uyarınca yangın, deprem, su basması ve
benzeri afetlerin yaşanması halinde değerini tamamen veya kısmen
kaybeden iktisadi kıymetler için mükelleflerin Maliye Bakanlığı'na
başvurmaları halinde, sözü edilen bakanlık mahallinde yaptıracağı
inceleme ve takdir komisyonu kararları doğrultusunda afete uğrayan
iktisadi kıymetlerin hurda veya yok olan değeri ile net aktif değeri
arasındaki farkın fevkalade amortisman olarak kayıtlara intikal
ettirilmesine izin verilebilmektedir.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Örneğin
2009 yılının içinde bulunduğumuz ayında şiddetli yağışlar nedeniyle bir
ltd şirketin iş merkezinin su altında kaldığını ve imalatta kullanılan
makinenin kullanılamaz hale geldiğini varsayalım. Bu iktisadi kıymetin
2004 yılında 100.000 TL'ye satın alındığı, birikmiş amortismanının ise
60.000 TL olduğu tespit edildikten sonra, sözü edilen şirket mahkemeye
başvurarak zarar gören iktisadi kıymetin hurda değerinin tespitini
talep etmiştir. Mahkemece atanan bilirkişilerin yapmış olduğu
çalışmalardan sonra su baskınından dolayı mevcut makinenin kullanılamaz
hale geldiği, hurda değerinin ise 5500 TL olarak tespit edildiği
yönünde karar verilmiştir.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Bu
karar üzerine su baskınına maruz kalan şirket mahkeme kararı ile
birlikte takdir komisyonuna hurda değerin takdiri için başvuruda
bulunmuş ve ayrıca Maliye Bakanlığı'ndan olağanüstü amortisman ayırma
izni talep etmiştir. Takdir komisyonu, iktisadi kıymete 5500 TL hurda
değer takdir etmiş, Maliye Bakanlığı da şirkete iktisadi kıymetin
bakiye değeri ile hurda değeri arasındaki fark olan (100.000-60.000)
40.000 TL'den takdir edilen hurda değerinin düşülmesi sonucunda bulunan
(40.000-5500=) 34.500 TL'nin olağanüstü amortisman olarak
ayrılabileceği yönünde mükellefe yanıt vermiştir.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Sözü edilen şirket 34.500 TL'yi olağanüstü amortisman olarak dönem hesaplarına intikal ettirecektir.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Tabii
afet nedeniyle zarara uğrayan iktisadi kıymetlerin tamir-bakım sonunda
kullanılmasının mümkün olması halinde, olağanüstü amortismana tabi
tutulması mümkün değildir. Bu durumda yapılan tamir ve bakım giderleri,
duruma göre amortisman konusu edilebilir veya doğrudan gider olarak
kayıtlara intikal ettirilir.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Gerek
mahkemelerce bilirkişi marifetiyle tespit edilen değerler gerekse
takdir komisyonlarınca belirlenen değerler bazen sıfır olabilmektedir.
Bu gibi durumlarda söz konusu iktisadi kıymetin net bilanço değeri
fevkalade amortisman olarak giderleştirilebilmektedir.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Her ne
kadar Vergi Usul Yasası'nın 317'nci maddesinin son fıkrasında
"fevkalade amortisman" tespiti sırasında ilgili bakanlıkların
mütalaasının (görüşünün) alınması da öngörülmüş ise de doğal afetler
nedeniyle ortaya çıkan değer kayıplarının tespitinde Maliye Bakanlığı
başka bir bakanlığın görüşünü almamaktadır.

Referans / Veysi Seviğ
</span></div>
</blockquote>