İhraç Kayıtlı</span> Teslimlerde İhracatın Gerçekleşmemesi veya İhraç Edilen Malın Geri Gelmesi
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11.maddesinin 1.fıkrasına c bendi eklenmeden önce ihracatçılar, ihraç</span>
etmek üzere yurtiçinden aldıkları mallar için KDV ödemek zorunda
kalıyorlar, daha sonra ise ihracat istisnası nedeniyle iade yoluyla
geri alabilmek için bir takım bürokratik işlemlere, zaman ve finansal
kayıplara katlanmak zorunda kalıyorlardı.
Sözü geçen kanunun 11/1 maddesine c bendi eklenerek, ihracatçıya; bazı
koşulları yerine getirmek kaydıyla KDV ödemeksizin mal alıp ihraç</span>
etme imkanı, imalatçıya; ilgili dönem KDV beyannamesinde ödeme çıkması
halinde tecil-terkin veya devir KDV çıkması halinde vergi iadesi
alabilme hakkı tanınmıştır.
Ancak olası aksiliklerde tüm yasal sorumluluğun malı satan (imalatçı)
kişi veya kurumda olması nedeniyle uygulamada bazı problemlerle
karşılaşılabilmektedir. Bu yazıda en çok sorun yaratanların başında
gelen, ihraç kaydıyla teslim edilen malların ihracatçı tarafından
süresi içinde ihraç edilememesi ve/veya süresi içinde ihraç</span> edilen malın geri gelmesi durumuna değinilecektir.
1) İhraç Kayıtlı</span> Teslimlerde İhracatın Gerçekleşmemesi:
Bilindiği gibi bu sistemin işlemesinin en önemli şartlarından biri;
imalatçı tarafından 3065 sayılı KDVK’nun 11/1-c maddesi kapsamında,
ihracatçıya yapılan yurtiçi satışın, ihracatçı tarafından üç ay içinde
yurtdışı edilmesi gereğidir.
Ancak gerek yurtdışındaki firmanın malı almaktan vazgeçmesi gerekse bazı aksaklıklar nedeniyle, yurtiçinde ihraç</span> kayıtlı</span> olarak satışı yapılan malın üç ay içinde ihracatı gerçekleşememekte ve imalatçıya iadesi söz konusu olabilmektedir.
Böyle bir durumda eğer mücbir sebep yoksa ve imalatçı açısından tecil
edilecek KDV söz konusu ise tecil olunan KDV gecikme zammı ile beraber
vergi dairesince tahsil edilir. Mücbir sebep varsa, 4842 sayılı kanunla
c bendine eklenen hüküm gereği ilgili dönemler için gecikme zammı
yerine tecil faizi ile birlikte tahsil olunur. Yine aynı Kanunun c
bendinin sonuna eklenen maddeyle; ihracatın mücbir sebepler veya
beklenmedik durumlar nedeniyle üç ay içinde gerçekleştirilememesi
durumunda bu sürenin dolmasından itibaren on beş gün içinde
başvurulması ve bakanlığın uygun görmesi şartıyla üç aylık ek süre
verilebilmektedir. İhracatın bu ek süre içinde gerçekleşmesi durumunda
herhangi bir cezai işlem söz konusu olmayacaktır.
Mücbir sebep halleri Vergi Usul Kanunu’nun 13.maddesinde sayılmıştır.
- Vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel
olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk.
- Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler.
- Kişinin iradesi dışında vukua gelen gaybubetler.
- Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikalarının elden çıkmış bulunması.
İhracatın gerçekleşmeyip malların imalatçıya iade edilmesi durumunda;
ihracatçılar, imalatçılara iade edilen mallara ilişkin iade faturası
düzenleyecekler ve bu faturada katma değer vergisini göstereceklerdir.
Bu vergi, malın iade edildiği dönem beyannamesinde ihracatçı açısından
hesaplanan katma değer vergisi olarak beyan edilecek, imalatçı
açısından ise indirilecek vergi olarak gösterilecektir. Ayrıca alış
faturasında gösterildiği halde ihracatçı tarafından indirim konusu
yapılmayan KDV’ ninde, iade faturası ile beraber indirim konusu
yapılması gerekir. Konuya ilişkin bir muhasebeleştirme örneği vermek
gerekirse.
İmalatçı açısından:
----------------------------------/------------------------------
610.Satıştan İadeler xxx
191.İnd.KDV xxx
120.Alıcılar xxx (KDV Tutarı)
120.Alıcılar (Fatura Toplamı) xxx
192.Tecil Edilecek KDV * xxx (KDV Tutarı)
---------------------------------/-------------------------------
*Ay sonu KDV kapanış kayıtlarında 136 hesaba aktarılmışsa 136 hesap alacaklı
İhracatçı Açısından:
---------------------------------/------------------------------
320.Satıcılar xxx (Faturanın KDV hariç tutarı)
191.İnd. KDV xxx
153.Ticari Mallar xxx
391.Hesaplanan KDV xxx
---------------------------------/------------------------------
2) İhracatı Gerçekleşen Malların Geri Gelmesi:
46 Seri
No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin c/b bendinde yapılan
açıklamalara göre “ Katma Değer Vergisi Kanununun 11/1-c maddesi
kapsamında teslim edilen ve ihracatı gerçekleştirilen malların Gümrük
Kanununun 132.maddesinde belirtildiği şekilde geri gelmesi halinde
ithalat istisnasından faydalanılabilmesi için, ihracatçıya düzenlenen
faturada hesaplandığı halde tahsil edilmeyen katma değer vergisinin
ihracatçı tarafından ilgili gümrük idaresine ödenmesi veya aynı
miktarda teminat gösterilmesi gerekmektedir.”
Bu açıklamalara göre,
- Fatura üzerinde hesaplandığı halde ödenmeyen katma değer vergisinin
gümrük idaresine ödendiğinin tevsiki halinde, imalatçı açısından
gecikme zammı aranmaksızın terkin veya iade işlemleri yerine
getirilebilecektir. İhracatçı ise ödemiş olduğu KDV’ yi indirim konusu
yapacaktır.
- İhracatçı, alıcı tarafından beğenilmeyerek ya da kusurlu bulunarak
geri gönderilen malları, eksikliklerini gidererek tekrar ihraç
edecekse, geri gelen malların girişi sırasında katma değer vergisini
ödemeyip, bu tutar kadar teminat gösterebilecektir. Bu durumda geri
gelen mallar yeniden ihraç</span>
edilene kadar tecil-terkin ve iade işlemlerinin yapılması söz konusu
olmayacaktır. İhracat gerçekleştikten sonra ise, aranılan belgelerin
ibrazı şartıyla tecil-terkin ve iade işlemi yapılabilecektir.
- Geri gelen malların, ihracatçılar tarafından imalatçılarına,
tedarikçilerine veya yurt içindeki diğer şahıslara satışında ise,
ihracatçı fatura keserek dönem beyannamesinde hesaplanan KDV olarak
beyan edecek, malı teslim alan yurtiçi alıcı ise indirilecek KDV olarak
gösterecektir.
İhraç kayıtlı</span> olarak alınarak ihraç</span>
edilen malın geriye gelmesi halinde KDV’ nin gümrükte ödenerek ithal
edilmesi ve bu malın imalatçıya fatura edilmesi durumunda muhasebe
kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.
İhracatçı açısından:
---------------------------------/----------------------------
191.İnd.KDV xxx
610.Satıştan İadeler xxx
100.Kasa veya 102 Bankalar xxx
120.Satıcılar (Yurtdışı Müşt.) xxx
--------------------------------/------------------------------
320.Satıcılar xxx
600.Yurtiçi Satışlar xxx
391.Hesaplanan KDV xxx
--------------------------------/------------------------------
İmalatçı açısından:
--------------------------------/------------------------------
610.Satıştan İadeler xxx
191.İnd.KDV xxx
120.Alıcılar (Fatura Toplamı) xxx
--------------------------------/------------------------------