<blockquote id="" style="padding: 0pt; clear: left;">
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Vergi
Usul Yasası'nın 278'inci maddesi gereği olarak, "Yangın, deprem ve su
basması gibi afetler yüzünden veya bozulmak, çürümek, kırılmak,
çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerde önemli
bir azalış vaki olan emtia ile maliyetlerin hesaplanması mutat olmayan
hurdalar ve döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar emsal bedeli ile
değerlenir."</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Söz
konusu madde, madde içinde yer alan haller için geçerli olup, bu haller
dışında, örneğin çalınma veya kaybolma suretiyle emtiada meydana gelen
kayıplar için geçerli değildir. (Beyanname Düzenleme Kılavuzu, 2009,
HUD Yayınları Sf: 1012.)</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Emsal
bedelle yapılacak değerlemede, Vergi Usul Yasası'nın 167'nci maddesinde
belirtilen birinci sıradaki ortalama satış fiyatı esası, kıymet kaybı
emtia çeşitlerinde aynı ölçüde olmadığından ve satılan veya hesap
dönemi sonunda mevcut olan emtiadaki hasar dereceği farklı olması
nedeniyle esas alınmamaktadır.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Bu tür
hallerde, emtiada kıymet kaybı dolayısıyla takdir komisyonu
aracılığıyla yapılacak tespitler değerlemede esas alınmaktadır.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Konuya
ilişkin olarak takdir komisyonu dışında bir başka kurum ve kuruluşa
emsal bedel ve dolayısıyla tespit yaptırabilme olanağı yoktur. Emtianın
tamamen değer kaybına uğramış olması da bu sonucu değiştirmemektedir.
Özellikle sel felaketlerinde, deprem ve yangın dolayısıyla emtianın
tamamen yok olması durumunda takdir komisyonları değerin tamamen
kaybolduğuna bu nedenle de emsal bedelinin sıfır olduğuna takdir
edebilmektedir. </span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Vergi
Usul Yasası'nın 278'inci maddesinin önemli bir özelliği, yapılan değer
tespiti işlemlerinin takdir komisyonları tarafından yapılmasını
öngörmüş bulunmasıdır. Çünkü Vergi Usul Yasası'nın 267'nci maddesi
uyarınca değerini yitiren malların bedelleri ilgililerin başvurusu
halinde takdir komisyonları tarafından takdir yoluyla belirlenmektedir.
Bu bağlamda takdirler, maliyet bedeli ve piyasa kıymetleri araştırılmak
suretiyle yapılmaktadır.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Yargı
organlarının reysen tespit ettikleri değerler uygulamada takdir edilmiş
değerler olarak kabul edilebilmektedir. Uygulamada Danıştay'ın,
mahkemelerin bilirkişilere takdir ettirdikleri bedelin emsal bedeli
olarak dikkate alınmak suretiyle, buna göre ortaya çıkan farkların
zarar yazılmasını uygun buldukları kararlar mevcuttur. (Daha fazla
bilgi için bakınız: Özler, M. Ali "Açıklama ve Örneklerle Vergi Usul
Kanunu Uygulaması", Mart 2009, Sf: 526-527.)</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Vergi
Usul Yasası'nın 278'inci maddesi, yaşanan sel felaketi nedeniyle vergi
mükelleflerini yakından ilgilendirmektedir. Yukarıda da belirttiğimiz
üzere sel felaketi nedeniyle ticari işletmeye dâhil bulunan emtia ve
diğer iktisadi kıymetlerin uğramış bulunduğu değer kayıpları ile yok
olan iktisadi kıymetlerin değerini belirleme görevi takdir
komisyonlarına ait bulunmaktadır. </span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Vergi
Usul Yasası'nda emsal bedeli tespit ettirilen kıymeti düşen varlıklar
ve mallar için karşılık ayrılmasına yönelik herhangi bir hüküm
bulunmamaktadır. Bu nedenle uygulamada değeri düşen malların emsal
bedeli tespit edildikten sonra, muhasebe kaydında yer aldığı hesaptan
çıkarılarak değeri düşen mallar hesabına alınmakta, buna karşılık
takdir komisyonunun takdir ettiği değer kaybı pasifte değeri düşen mal
karşılığı hesabına alınarak, bu tutar kâr zarar hesabına intikal
ettirilmektedir.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Yaşanan
sel felaketi nedeniyle bilançosunun aktifinde yer alan varlıklarını
yitiren işletmelerin her şeyden önce kaybolan varlıkları ile değerini
kaybeden varlıklarını ayrıntılı bir biçimde tespit etmeleri ve durumu
listelemeleri, bu listelerle takdir komisyonuna başvurmaları
gerekmektedir. Söz konusu listelerde kaybolan veya değerini yitiren
varlıkların defter kayıtlarında yer alan maliyet bedelleri ile sel
felaketi sonucu durumlarını belirten açıklamalara da yer vermelerinde
yarar vardır.</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">Örneğin,
bir malın toplam maliyetinin defter kayıtlarına göre 25.000 TL
olduğunu, buna karşılık takdir sonucunda belirlenen değerinin 3000 TL
olduğunu varsayacak olursak, söz konusu mükellef kayıtları aşağıdaki
şekilde yapacaktır.
</span>
*
Öncelikle "157 Diğer Stoklar" hesabının "Değeri Düşen Mallar" hesabına
25.000 TL borç. "153 Ticari Mal" hesabına 25.000 alacak kaydedilecek ve
madde altına konuya ilişkin açıklama yazılacaktır.</span>
</span>
</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">
</span></div>
<div style="margin: 0in 0in 0pt;">* Daha
sonra ikinci madde olarak "654 Karşılık Giderleri Hesabı"na 22.000 TL
borç, "Stok Değer Düşüklüğü Hesabı"na 22.000 TL alacak kaydedilecektir.
</span></span></span>
</div>


* Bu malın nakit 2500 TL'ye satılması
halinde "100 Kasa Hesabı"na 2500 TL, "620 Satılan Ticari Mallar
Maliyeti Hesabı"na 25.000 TL ve "158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı"
hesabına 22.000, "600 Yurtiçi Satışlar" hesabına 2500, "690 Dönem
Kar-Zarar Hesabı"na 500 TL borç, "620 Satılan Ticari Mallar Maliyeti"
hesabına ise 25.000 TL alacak kaydedilerek işlem muhasebeleştirilmiş
olacaktır.</span>


</span>

Referans / Veysi Seviğ
</span></blockquote>