SGK mevzuatında işyeri kayıt ve belgelerinin geçersiz sayılması</span>

Resul KURT / </span>İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK</span>
info@resulkurt.com








5510
sayılı Kanun'un kurumca verilecek İdarî Para Cezaları başlıklı 102.
maddesi hükmüne göre, işverenin yasal kayıt ve belgeleri saklama
yükümlülüğünün yanında kayıtları usulüne uygun tutma zorunluluğu da
bulunmaktadır. Kanun, kayıtların tutulmasında şekil şartına önem vermiş
ayrıca tutulması zorunlu olan ücret tediye bordrosunda bulunması
gereken bilgileri de tek tek saymış, aksine işlem yapan işverenlere ise
cezai yaptırımlar getirmiştir. Kanunun 102. madde metnine göre usulüne
uygun tutulmayan kayıtlar geçersiz sayılmış, her bir geçersizlik hali
için ayrı ayrı idari para cezası yaptırımını uygulamaya koymuştur.

Yürürlüğü
5510 sayılı Kanun'la kaldırılan 506 sayılı Kanun'un 140. maddesinde
kayıt geçersizliğine cezai yaptırım getirildikten sonra hangi
kayıtların geçersiz olacağının yönetmelikle düzenleneceği hüküm altına
alınmış, geçersizlik halleri de SSİY'de tek tek sayılmıştır.
Geçersizlik hallerinin kanunda sayılmayıp atıf yapılan SSİY ile
düzenlenmesi evrensel bir nitelik taşıyan "kanunsuz suç ve ceza olmaz"
ilkesi ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 2. maddesindeki "Kanunun
açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik
tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik
tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hüküm olunamaz.
İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz. Kanunların suç
ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza
içeren hükümler, kıyasa yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz" hükmü
doğrultusunda geçmişte sıklıkla eleştirilmiştir. 5510 sayılı Kanun'da
geçersizlik hallerinin tek tek sayılması ile bu eleştiriler bir anlamda
son bulmuştur.

Buna göre Kanun'un 102. maddesinde sayılan ve
yönetmeliğin ise 111. maddesinde ise ayrıntılı olarak açıklanan
geçersizlik halleri şunlardır.

-Kullanılmaya başlanmadan önce
tasdik ettirilmesi zorunlu olduğu hâlde tasdiksiz tutulmuş olan
defterlerde sigorta primine esas kazanç (SPEK) ödemeleri bulunan aylar,


-Kanunî tasdik süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmiş olan defterlerin tasdik tarihinden önceki SPEK ödemeleri bulunan aylar,

-İşçilikle ilgili giderlerin işlenmemiş, eksik veya fazla işlenmiş olduğu tespit edilen defterlere ilişkin aylar,

-Gerçek ve fiilî çalışmaya dayanmadığı hâlde, kayıt ve belgelerde ücret tahakkuk veya ödemesi bulunan aylar,

-Sigorta
primleri hesabına esas tutulan kazançların kesin olarak tespitine imkân
vermeyecek şekilde usulsüz, karışık veya noksan tutulmuş defterlere ait
aylar,

-Herhangi bir ay için sigorta primleri hesabına esas
tutulması gereken kazançların ve kazançlarla ilgili ödemelerin o ayın
dâhil bulunduğu hesap dönemine ait defterlere işlenmemiş olması hâlinde
o aylar,

-4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu
gereğince bilanço esasına göre defter tutulması gerekirken işletme
hesabı esasına göre tutulmuş defterlerde, sigorta primine esas kazanç
ödemelerinin ilgili olduğu aylar,

-Kanunun 85'inci maddesinin
birinci fıkrasında getirilen hükümler doğrultusunda yapılan inceleme
sonucunda, işin yürütümü için gerekli olan sigorta primine esas kazanç
tutarının kuruma noksan bildirilmesi dolayısıyla re'sen tahakkuk
yapılan ay veya aylar,

-Durum tespiti, kamu kurum ve
kuruluşları ile 5411 sayılı Kanun kapsamındaki kuruluşlardan alınan
bilgi ve belgelerden çalıştığı tespit edilen sigortalıların
kaydedilmemiş ücret tediye bordrolarının ait olduğu ay veya aylar,

-Kamu
idareleri ile 5411 sayılı Kanun kapsamındaki kuruluşlardan alınan
kayıtlardan tespit edilen ücretin altında ücret tahakkuklarının
bulunduğu aylar,

-Tasdikli sayfalarının dolması üzerine, yeni
defter tasdiki yerine, belgeli bilgilerin yazım sayfaları kalmayan
defterin tasdiksiz sayfalarına kaydedilen ay veya aylara ait kayıtlar
geçersiz sayılacak ve işverene cezai yaptırım uygulanacaktır.

5510
sayılı Kanun, işyerine ait defter, kayıt ve belgelerin ibraz
edilmemesine uygulanacak idari para cezalarını üçlü bir tasnife tabi
tutmuş, işletmenin defter tutmakla yükümlü olup olmadığı ve tutulacak
defterlerin niteliğini de dikkate alarak ayrı miktarlara para cezaları
getirmiştir. Kanunla, bir anlamda küçük işletmeye az, büyük işletmeye
ise nispeten daha çok ceza öngörmüştür.

Yasa hükmüne göre,
yasal süre içinde kayıt ibraz edilmemesi halinde, bilanço hesabına göre
defter tutmakla yükümlü olan işverenlere 12, diğer defterleri (işletme,
serbest kazanç defteri, v.b. defterler) tutmakla yükümlü olan
işverenlere 6, defter tutmakla yükümlü olmayan işverenlere ise 3 asgari
ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır.




Resul Kurt / Dünya
</span>