AKŞAM<?:NAMESPACE PREFIX = O /><O:P> </O:P>
29.06.2005, ÇARŞAMBA<O:P> </O:P>
Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında son gelişmeler ve trendler <O:P></O:P>
<O:P></O:P>
<B style="mso-bidi-font-weight: normal">İ.Hüseyin YILDIZ<O:P> </O:P>[/B]
<O:P></O:P>
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından yayınlanan, 'Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı Raporu'; son yıllarda yabancı yatırımların yöneldikleri ortamların, ülkeler arasında oldukça farklılık göstermeye başladığını işaret ediyor. Son yıllarda gelişmekte olan ülkelerdeki ve Asya'nın gelişmiş ülkelerindeki daha canlı olan makroekonomik performans ile Avrupa Kıtası'ndaki ivmesi düşük ekonomik gelişmelerin ters yönlü hareket ettiği görülüyor. Bu iki farklı eğilim arasında, ABD ekonomisinin ise; Avrupa'dan ve Asya'dan gelen sermaye girişleriyle, bir yandan cari açığının finansmanını sağlarken,diğer yandan da yatırımcının güvenini yeniden sağlayan denge görevini de yerine getirdiğini söyleyebiliriz. Bu noktada, değeri düşen Amerikan Doları'nın da, uluslararası yatırımcıların, alternatif üretim ve yatırım alanlarına yönelmelerinde önemli bir unsur olmaya devam ettiğini görüyoruz.

Öte yandan, doğrudan uluslararası yatırımların, OECD bölgesinin dışına kaymasını sağlayan önemli etkenlerin başında, yapısal faktörler gelmektedir. Örneğin, yatırımcılara sadece rekabetçi üretim maliyeti olan bölgeler değil, aynı zamanda yüksek alım gücü olan müşteri potansiyeline sahip pazarlar da cazip gelmektedir. Yatırım için, siyasi, ekonomik istikrar, işçilik ücretleri, nitelikli işgücü, uygun ve yeterli alt yapı, refah seviyesi, arazi, elektrik, su, telefon maliyetleri gibi unsurların önemi kaçınılmazdır. Ancak bunları tamamlayan ve gelişmekte olan ülkelerin uygulamaya koyuduğu hukuksal ve yönetimsel reformları da gözardı etmemek gerekir. Uluslararası yatırımcıyı bu ülkelere gelmeye teşvik eden de bu düzenlemeler olmuştur. OECD ülkelerinden tüm dünyaya ihraç edilen doğrudan yatırım rakamları giderek rekor düzeylere ulaşmaktadır. 2003 yılında söz konusu doğrudan yatırımın net tutarı 134 milyar USD iken, 2004 yılında bu rakam 261 milyar USD'ye yükselmiştir. 1995-2004 yılları arasında bazı ülkelerin aldığı toplam yabancı yatırım miktarları şöyledir: Amerika 1.461.4, Almanya 375.5, Japonya 57.4, Polonya 56.2, Çek Cumhuriyeti 41.0, Macaristan 35.2 ve Türkiye 13.7 milyar dolar olmuştur. Bu kapsamda, Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı yatırımların önemli bir kısmının, sadece gayri menkul alımlarından ibaret oldukları da dikkat çekmektedir.

Uluslararası mal, hizmet ve para hareketlerinin, yeni uluslararası antlaşmalara bağlanması, bu amaçla yapılacak ulusal düzenlemeleri de önemli hale getirmiştir. Keza, Çin'in bile Dünya Ticaret Örgütü'nde söz sahibi olması gibi, bu amaçla uluslararası ticari örgütlenmelerde ve kuruluşlarda etkin olarak yer almak da önemlidir. Geçtiğimiz hafta Cenevre'de Dünya Ticaret Örgütü'nün 'Hizmet Sektöründe Ticaret Genel Antlaşması' çerçevesinde oluşturduğu, Ulusal Düzenlemeler Çalışma Grubu Toplantısı'na ilk kez, TURMOB'un temsilcisi olarak katılmış bulunuyordum. Bu toplantıda; Şili, Hindistan, Meksika, Pakistan ve Tayland, kendi ülkelerinde verilecek hizmetlere ilişkin 'ruhsatlandırma şartları ve prosedürleri konusundaki disiplinler için önerilmiş unsurlar' başlıklı bir sunum yaptılar. İsviçre'nin 'hizmetlerde teknik standartlar hakkındaki disiplinler için teklif'i vardı. ABD'nin 'ulusal düzenlemelerde şeffaflık disiplinleri ve mevcut uluslararası disiplinlerin ve tekliflerin uygulamaya sokulması teklifi' vardı. Kolombiya'nın 'vize ve giriş izinleri almak için idari prosedürler ile ilgili önlemlerin örnekleri' konusunda sunumu vardı. Uluslararası yatırım pastasından pay almak isteyen bu ülkeler, konuyu ciddiye aldıklarını, bir an önce uygulamaya sokacakları hazırlık aşamasındaki reformları ile kanıtladılar. Yabancı sermayeyi çekmek amaçlı uyum reformlarıyla ve teşvik edici düzenlemeleriyle öne çıktılar. Ne ilginçtir ki; bu konuda Türkiye adına koordinatörlük görevini üstlenen Hazine'den herhangi bir temsilci bulunmadığı gibi, Türkiye'den başka bir kurumun da temsilcisi yoktu.<O:P> </O:P>