DÜNYA GAZETESİ
BİZE GÖRE / Veysi Seviğ
16/06/2005 09:17:30





Beyana tabi diğer ücretler


Gelir Vergisi Yasası'nın 61'inci maddesinde yer alan tanımlamadan da anlaşılacağı üzere "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir."


Yasal düzenleme gereği olarak "ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı mali sorumluluk tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinden olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez."


Vergilendirme ve tespit şekli bakımından ücretler iki kısma ayrılmaktadır.


. Gerçek ücretler


. Diğer ücretler


Tevkif yolu vergilendirilmemiş ücret gelirleri ise yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilir.


Gelir Vergisi Yasası'nın 95'inci maddesi uyarınca aşağıda yazılı hizmet erbabının ücretleri hakkında vergi kesintisi yapılmamaktadır.


. Ücretlerini yabancı bir ülkedeki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabı,


. Gelir Vergisi Yasası'nın 16'ncı maddesinde hükme bağlandığı üzere yabancı elçilik ve konsolosluklarda çalışan ve fakat diplomatik muaflık kapsamında bulunmayan memur ve hizmetlilerin yalnız bu işlerinden dolayı aldıkları ücretler,


. Maliye Bakanlığı tarafından yıllık beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemeler,


yıllık beyanname ile bildirilir.


Yabancı ülkede bulunan işverenler tarafından Türkiye'de mukim şahıslara hizmetleri karşılığında yapılacak ödemelerin Türkiye'de vergi tevkifatına tabi tutulması mümkün değildir. Bu nedenle, yabacı ülkelerde bulunan işverenlerden alınan ücretler varsa Türkiye'de elde edilen kazanç ve iratlarla birlikte bir beyanname ile ikametgahının bulunduğu yerin vergi dairesine beyan edilmesi gerekir. Ancak bu bağlamda ücretin ödendiği ülke ile Türkiye arasında "Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması" olup olmadığı hususunun dikkate alınması gerekmektedir.


Yabancı ülkedeki işverenlerden alınan ücretin doğrudan doğruya orada alınması veya Türkiye'ye gönderilmiş olması veyahut da bankaya yatırılmış bulunması vergilendirmeyi etkilememektedir.


Gelir Vergisi Yasası'nın 23'üncü maddesinin 14'üncü bendi gereği olarak kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar yükümlü özelliğini taşıyan işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinde döviz olarak ödediği ücretler, gelir vergisinden istisna edilmiştir. Dolayısıyla Gelir Vergisi Yasası'nın 23'üncü maddesinin 14'üncü bendi kapsamındaki ücretler yıllık beyanname ile bildirilmez. Ödenen ücretlerin istisnaya tabi tutulabilmesi için;


. Kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan yani dar yükümlü olan kurumlar tarafından ödenmesi,


. Ücretlerin dar yükümlü kurumun yurtdışı kazançlarından ödenmekte olması,


. Yapılan ücret ödemesinin Türkiye'de gider veya maliyet olarak kayıtlara alınmış bulunması,


. Döviz olarak ödenmesi, gerekmektedir.


Yabancı ülkelerden Türkiye'de bulunan elçi, maslahatgüzar ve konsolosları ile elçilik ve konsolosluklarına mensup olan ve o ülkenin uyruğunda bulunan memurları dışında kalan memur ve hizmetlilerin yalnızca bu işlerinden dolayı aldıkları ücretler, karşılıklı olmak koşuluyla, gelir vergisinden bağışık tutulmuştur.


Karşılıklılık anlaşmasının bulunması halinde bu ilkelere uymayan ülkenin Türkiye'deki temsilciliklerinde çalışan memurlar istisnadan yararlandırılmamaktadır. Bu durumda, ücret geliri elde edenler toplam ücretlerini yıllık gelir vergisi beyannamesi ile oturdukları mahallin vergi dairesine bildireceklerdir.


Diğer yandan Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından, daha önce fazla kesilmiş bulunan ve hak sahiplerine geri verilmesi gereken sigorta primleri, işveren tarafından geri verilmediği gibi primleri geri veren Sosyal Sigortalar Kurumu da işveren konumunda olmadığından, her iki tarafın sorumlu sıfatıyla bu primlerden vergi kesmekle mükellef tutulması mümkün değildir. Bu nedenle bu şekilde yapılan ödemelerin de vergi dairesine yıllık beyanname ile bildirilmesi gerekmektedir.