<B style="mso-bidi-font-weight: normal">DÜNYA<?:NAMESPACE PREFIX = O /><O:P> </O:P>[/B]
<B style="mso-bidi-font-weight: normal">13.06.2005, PAZARTESİ<O:P> </O:P>[/B]
<TABLE =Ms&#111;normalTable style="WIDTH: 100%; mso-cellspacing: 2.2pt; mso-padding-alt: 0cm 0cm 0cm 0cm" cellSpacing=3 cellPadding=0 width="100%">
<T>
<TR style="mso-yfti-irow: 0; mso-yfti-firstrow: yes">
<TD style="PADDING-RIGHT: 2.25pt; PADDING-LEFT: 2.25pt; PADDING-BOTTOM: 7.5pt; PADDING-TOP: 7.5pt">
Nev'i değişikliklerinde damga vergisi olabilir mi?<O:P> </O:P></TD></TR>
<TR style="mso-yfti-irow: 1; mso-yfti-lastrow: yes">
<TD style="PADDING-RIGHT: 2.25pt; PADDING-LEFT: 2.25pt; PADDING-BOTTOM: 0.75pt; PADDING-TOP: 0.75pt" colSpan=2>
<B style="mso-bidi-font-weight: normal">Veysi Seviğ <O:P></O:P>[/B]


Vergi denetim elemanlarının geçmişte yürürlükten kalkmış bulunan vergisel yükümlülüklerle ilgili olarak yapmakta oldukları denetimler zaman zaman uygulamada duraksama konusu olmaktadır. Örneğin 4684 sayılı yasanın 22/B maddesi ile 03.07.2001 tarihinden itibaren şirket kuruluşları ile ilgili mukavelenamelerden damga vergisi kaldırılmıştır. Ancak buna ilişkin incelemeler halen yapılmakta, söz konusu yükümlülüğü yerine getirmeyenler için damga vergisi tarhiyatı yapılmaktadır. Denetimler sırasında tespit edilen ve ilgili dönem de geçerli olan yasal düzenlemelere göre yapılan işlemlere eleştiri getirmek mümkün değildir. <O:P></O:P>


Ancak; yapılan incelemeler sırasında nev'i değişikliğine yönelik işlemlerinde damga vergisine tabi olduğu görüşünden hareketle yapılan tarhiyatlar hukuki açıdan üzerinde durulması gereken bir özellik arz etmektedir. <O:P></O:P>


Türk Ticaret Yasası'nın 152'nci maddesinde ifade edildiği üzere "Bir ticaret şirketinin diğer bir ticaret şirketi nev'ine çevrilmesi kanunda aksine hüküm olmadıkça, yeni nev'e ait kuruluş merasimine tabidir; böylece yeni nev'e çevrilen şirket eskisinin devamıdır." <O:P></O:P>


Gerçekte nev'i değiştirmede, bir başka anlatımla dönüşüm işleminde tam mükellef bir kurumun bilanço değerlerinin aynen nev'i yeni belirlenen şirket bilançosuna geçirilerek, ortaklara bu yeni nev'e göre hisse verilmektedir. Burada önemli olan yeni bir şirketin kuruluşu değil, var olan bir şirketin nev'i değişimine konu edilmesidir. <O:P></O:P>


Türk Ticaret Yasası'nda yer alan nev'i değiştirme tanımı ise en geniş anlamı ile bir işletmenin bir hukuki şekilden diğer bir hukuki şekle çevrilmesi, yeni hukuki ve ekonomik devamlılığını sürdürerek başka bir ticaret şirketi olarak, başka ve ortaklık tipine uygun statü ve unvanla ortaya çıkmadır. Yeni bir şirketin nev'i değiştirmesi, hukuki şeklini değiştirmesi demektir. <O:P></O:P>


Bu bağlamda hukuken nev'i değiştirme, şirketin yalnız dış şeklinde ve iç yapısında bir değişiklik meydana getirir; hükmi şahıs sıfatıyla bünyesinde bir değişiklik meydana getirmez. <O:P></O:P>


Bir başka açıdan ticaret şirketlerinde nev'i değiştirme, kavram olarak, şirketin hukuki ve ekonomik bütünlüğü bozulmadan ve şirketin tasfiyesine gitmeden mevcut şirket nev'inin değiştirilmesidir. Bu açıdan da tür değiştiren şirket eskisinin devamıdır. Tür değişikliği şirketin tüzel kişilik sıfatı ve bünyesi üzerinde müessir olmaz. <O:P></O:P>


Sadece iç ilişkilerde ortaklık mevkileri şirketin son türüne yani vasfına göre değişir. Bu suretle şirket hükmi şahsiyeti yani tüzel kişiliği eskisi gibi aynen devam etmek koşuluyla şirketin kalıp değiştirmesi söz konusudur. <O:P></O:P>


Tam anlamı ile nev'i değiştirme de bir şirketin feshi ile yeni bir şirketin kuruluşu söz konusu değildir. Bu nedenle eski şirket yeni şekli ile devam eder. Bu aşamada da unvan değişikliği nedeniyle aktifinde kayıtlı bulunan taşınmazlarla ilgili olarak tapu kaydında unvan değişikliği yapılıp yapılmaması da bu hukuki durumu etkileyecek nitelikte değildir. <O:P></O:P>


Nev'i değiştirmede bir özvarlık intikalinden bahis etmek de mümkün değildir. Var olan bir özvarlığın sahibi durumunda olan şirketin sadece unvanı değişmekte, özvarlık ise aynen korunmaktadır. <O:P></O:P>


Oysa geçmişte şirket sözleşmeleri üzerinden hesaplanması öngörülen damga vergisinde matrah şirket sermayesi olmaktadır. Buna göre şirket sermayesi üzerinden hesaplanan damga vergisi yükümlülüğü ortaya çıkmakta olup sermaye artırımlarında da artırılan meblağın damga vergisine tabi tutulması öngörülmüş bilahare bu uygulama da yürürlükten kaldırılmıştır. <O:P></O:P>


Tüm bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere örneğin bir limitet şirketin anonim şirkete dönüştürülmesi halinde eski şirketi yok sayarak yeni şirketin sermaye oluşturduğu görüşünden hareketle damga vergisi hesaplanması hukuken doğru bir yaklaşım olarak kabul edilmemelidir. <O:P></O:P>


Daha önce de vurgulamaya çalıştığımız gibi damga vergisi gerek şirket kuruluşlarında ve gerekse sermaye artırımlarında konan sermaye üzerinden hesaplanmaktadır. Bu nedenle nev'i değişikliğinde yeniden konan veyahut da artırılan bir sermaye olmadığına göre sadece nev'i değişikliği ile ilgili olarak damga vergisinin aranması hukuki açıdan doğru bir yaklaşım olmamaktadır. <O:P></O:P>


Bu tür değerlendirmeler bir yandan yükümlü ile idare arasında sorun yaratırken, diğer yandan iş gücünün gereksiz yere sarfı yani israfı da gündeme gelmektedir. Bir başka açıdan geçmiş yıllarda yürürlükte bulunan vergi yasalarına göre yapılan incelemelerde o gün için geçerli olan hukuk ilkelerinin daha dikkatli değerlendirilmesi gerekmektedir. <O:P></O:P></TD></TR></T></TABLE>
<O:P></O:P>