35 SORUDA BELGE DÜZENİ

1. Fatura nedir?
2. Kimler fatura düzenlemek zorundadır?
3. Fatura düzenlenirken uyulması gereken koşullar nelerdir?</font>
<div>4. Fatura düzenlememe fiilinin sonuçları nelerdir?
5. Fatura vb. belgeler nasıl bastırılabilir?
6. Faturada bulunması gereken asgari bilgiler nelerdir?
7. Fatura sıra numarası dahilinde teselsül ettirilmez ise ne olur?
8. Faturadaki imzanın, faturanın altında veya üstünde olması bir anlam ifade eder mi?
9. Fatura malın veya hizmetin tesliminden itibaren kaç gün içinde düzenlenmelidir?
10. İrsaliyeli fatura nedir?
11. Gider pusulası hangi durumlarda düzenlenir?
12. Adına gider pusulası düzenlenen kişi; gider pusulasını imzalamaz ise ne olur?
13. İşyerinde çalışan sigortalı bir işçiye gider pusulası düzenlenir mi?
14. Gider pusulasında gelir vergisi tevkifat oranları kaçtır?
15. Sevk irsaliyesi hangi hallerde düzenlenir?
16. Sevk irsaliyesi ve fatura arasında ilişkiler nelerdir?
17. Mal alacaklısının belli olmaması, ne miktarda mal satılacağının belli olmaması durumunda nasıl sevk irsaliyesi düzenlenir?
18. Sevk irsaliyesi ne zaman düzenlenmez?
19. Firma eğer numune mal için sevk irsaliyesi düzenleyerek, mal göndermiş ise? Bu mallar için fatura düzenlenmesi gerekir mi?
20. Bazı meslek gruplarının (avukat, gümrük komisyoncusu vb.) belge temin edemediği harcamalar için (gider belgesi) düzenlediği bilinmektedir. Bu belgeler harcamaların gider sayılması için yeterlimidir?
21. Belgesi alınamayan harcamalar gider yazılabilir mi?
22. Belgelerde silinti kazıntı karalama vb. olması durumunda belge nasıl değerlendirilmelidir?
23. Yurtdışından gelen faturaların Türkçe’ye çevrilmesi zorunlu mudur?
24. Sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemenin ve kullanmanın cezası nedir?
25. Faturada belirtilen vadenin aşılması halinde faturaya dayanılarak vade farkı istenilebilir mi?
26. Fatura verilmemesi durumunda ne gibi işlemler yapmak gerekir?
27. İşyeri Büyükşehir belediye sınırları içerisinde başka bir vergi dairesinin mıntıkasına nakli halinde eski vergi dairesine ait bilgileri içeren fatura ve sair basılı belgelerin yeni vergi dairesinde ne şekilde kullanılmalıdır?
28. Adına fatura düzenlenen kişi ve kuruluşların bu faturaların alınmasından sonra dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir?
29. Belgelerin zayii halinde yapılması gereken işlemler nelerdir?
30. Taşıma irsaliyesini kim düzenler?
31. Müstahsil makbuzu nedir kimler düzenler?
32. İptal edilen faturalar nasıl saklanmalıdır?
33. Döviz cinsinden fatura düzenlenebilir mi?
34. Her sevk irsaliyesine fatura düzenlenmesi gerekir mi?
35. Konsinye mallarda irsaliye ve fatura ne zaman düzenlenir?




Ekonomik hayatın gelişmesine paralel olarak; ticari, sınaî ve serbest meslek kazancı elde edenlerin mal ve hizmet satımlarının belgelere dayandırılması, ekonomik ilişkilerin ispatını, kazançların vergilendirilmesini, vergi kayıp ve kaçaklarının azaltılmasını sağlamaya yöneliktir.

Vergi yasalarının uygulanmasında, belge düzenini sağlamak üzere, belirlenen hususlara aykırı davranışlar için parasal vergi cezaları konulmuştur. Belge düzeni ile ilgili olarak (Sahte ve Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Düzenleme, Kullanma) vergi ziyaına sebep olanlar, ceza mahkemelerinde yargılanmaktadır.

Bültenimizde fatura, sevk irsaliyesi ve gider pusulası düzenlenirken dikkat edilmesi gereken konular soru cevap şeklinde ele alınmıştır.

1. Fatura nedir?

Vergi Usul Kanunu’nda yer alan vesikalar içinde, üzerinde durulması gereken en önemli belge faturadır. Vergi Usul Kanunu’nun 229. maddesinde tanımı yapılmıştır. Buna göre; “ Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.”

Faturanın tanımında üç temel unsur bulunmaktadır.
- Faturayı kesenin tüccar olması.
- Faturanın bir mal satışı veya hizmet karşılığı düzenlenmesi.
- Bedelinin yazılı olmasının gerektiğidir.

2. Kimler fatura düzenlemek zorundadır?

Vergi Usul Kanunu’nun 232 nci maddesinde “ Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler :

I. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;
II. Serbest meslek erbabına;
III. Kazancı basit usulde tespit olunan tüccarlara;
IV. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;
V. Vergiden muaf esnafa.

Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.

3. Fatura düzenlenirken uyulması gereken koşullar nelerdir?

Vergi Usul Kanunun 231. maddesi fatura düzenlenirken uyulması gereken kuralları açıklamıştır,

a. Faturalar sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir. Aynı müessesenin muhtelif şube ve kısımlarında her biri aynı numara ile başlamak üzere ayrı ayrı fatura kullanıldığı takdirde bu faturalara şube ve kısımlarına göre şube veya kısmın isimlerinin yazılması veya özel işaretle seri tefriki yapılması mecburidir.

b. Faturalar mürekkeple, makine ile veya kopya kurşun kalemi ile doldurulur.

c. Faturalar en az bir asıl ve bir örnek olarak düzenlenir. Birden fazla örnek düzenlendiği takdirde her birine kaçıncı örnek olduğu işaret edilir.

d. Faturaların baş tarafında iş sahibinin veya namına imzaya mezun olanların imzası bulunur.

e. Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.

f. Bu Kanunun 232 nci maddesinin birinci fıkrasına göre fatura düzenlemek zorunda olanlar, müşterinin adı ve soyadı ile bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarasının doğruluğundan sorumludur. (Ancak bu sorumluluk, aynı maddenin 2 nci fıkrasının uygulandığı halleri kapsamaz.) Fatura düzenleyenin istemesi halinde müşteri kimliğini ve vergi dairesi hesap numarasını gösterir belgeyi ibraz etmek zorundadır.

4. Fatura düzenlememe fiilinin sonuçları nelerdir?

Fatura düzenlenmemesi durumunda VUK 353 ncü madde uyarınca 2006 yılı için 129,00 YTL’den aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağ farkının % 10’u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Bu şekilde kesilecek ceza tutarı her bir belge için bir takvim yılı içinde 60.000.YTL’sını aşamayacaktır. Ayrıca fatura düzenlenmeyen malların hasılatı ve Katma Değer Vergisi hesaplanmadığından vergi ziyaı söz konusu olacaktır.

Vergi ziyaı suçu işleyenlere vergi ziyaı cezası kesilir ve bu ceza ziyaa uğratılan verginin 1 katına, bu verginin kendi kanununda belirtilen normal vade tarihinden cezaya ilişkin ihbarnamenin düzenlendiği tarihe kadar geçen süre için, Vergi Usul Kanunun 112 nci maddesine göre ziyaa uğratılan vergi tutarı üzerinden hesaplanan gecikme faizinin yarısının eklenmesi suretiyle bulunur.

5. Fatura vb. belgeler nasıl bastırılabilir?

Vergi Usul Kanunu Uyarınca Vergi Mükellefleri Tarafından Kullanılan Belgelerin Basım veDağıtım Hakkında Yönetmelik ile; kullanılacak fatura ve belgelerin üçüncü şahıslara basım ve dağıtım işlemlerine ilişkin şekil, şart, usul ve esaslar belirlenmiştir.

Kullanılacak fatura ve benzeri belgelerin yukarıdaki yönetmelik usul ve esaslarına göre Maliye Bakanlığı ile anlaşmalı matbaalara bastırılmak suretiyle veya özel olarak bastırılıp ya da basılı vaziyette piyasadan temin edildikten sonra notere tasdik ettirilerek kullanılması gerekir.

6. Faturada bulunması gereken asgari bilgiler nelerdir?

Vergi Usul Kanunu’nun 230. maddesine göre, faturada en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır;

a.Faturanın düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası;
b.Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;
c. Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi varsa vergi dairesi ve hesap numarası;
d.Malın veya işin nevi, miktarı, fiyatı ve tutarı;
e.Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, (Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının, taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.)

Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir. Bu bentte yazılı irsaliyeler hakkında fiyat ve bedel ile ilgili bilgiler hariç olmak üzere, bu madde hükmü uygulanır. İrsaliyelerde malın nereye ve kime gönderildiği ayrıca belirtilir.

Şu kadar ki nihai tüketicilerin tüketim amacıyla perakende olarak satın aldıkları malları kendilerinin taşıması veya taşıttırması halinde bu mallara ait fatura veya perakende satış fişinin bulunması şartıyla sevk irsaliyesi aranmaz.)

7. Fatura sıra numarası dahilinde teselsül ettirilmez ise ne olur?

Faturalar seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir. Aynı firmanın muhtelif şube ve kısımlarında her biri aynı numara ile başlamak üzere ayrı ayrı fatura kullanılması halinde; bu faturalara, şube ve kısımlarına göre şube veya kısmın isimlerinin yazılması veya özel işaretle seri ayrımı yapılması zorunludur.

Faturada yer alan seri ve sıra numarası, satılan malın satılma tarih ve sırasına göre olmalıdır. Aksi halde, faturada bilgi eksikliği söz konusudur. Bu da ikinci derece usulsüzlük cezasını gerektirir. (40 YTL)

8. Faturadaki imzanın, faturanın altında veya üstünde olması bir anlam ifade eder mi?

Genelde faturaların üst kısmında, iş sahibinin veya adına imzaya yetkili olanların imzası bulunur. Bazı faturalarda imzanın faturanın alt kısmında atıldığı görülmektedir. Ticari teamüllere göre, faturanın alt kısmının imzalanması, fatura bedelinin ödendiği anlamına gelmektedir. Bu faturalara “kapalı fatura” denilmektedir.

Vergi hukuku açısından faturadaki imzanın faturanın altında veya üstünde olması bir anlam taşımamaktadır.

9. Fatura malın veya hizmetin tesliminden itibaren kaç gün içinde düzenlenmelidir?

Vergi Usul Kanunu’nun 231. maddesinin 5 nolu bent hükmünde, “Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.” Hükmü getirilerek faturanın kaç gün içerinde düzenlenmesi gerektiği açıklanmıştır.

Malın teslimi veya hizmetin yapılmasından itibaren 7 gün içerisinde düzenlenmeyen faturalar, daha sonra düzenlenseler bile hiç düzenlenmemiş sayılır ve faturada yer alan tutarın %10’u kadar 2006 yılı için 129 YTL’sından az olmamak üzere, özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

10. İrsaliyeli fatura nedir?

Maliye Bakanlığı Vergi Usul Kanununun mükerrer 257’nci maddesinin kendisine verdiği yetkiye kullanarak yayınlamış olduğu 211 seri nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ ile fatura ve sevk irsaliyesinin ayrı belgeler olarak değil, isteyen mükellefler açısından “irsaliyeli fatura” adı altında tek belge olarak düzenlenmesi ve kullanılması esası getirilmektedir.

Sattıkları mallar dolayısıyla malın tesliminden itibaren faturanın yedi gün içinde düzenlenmesi imkanından vazgeçerek yükümlülüğünü derhal yerine getirmek isteyen mükellefler irsaliyeli fatura düzenleyebilirler fakat irsaliyeli faturada aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.

- Malı satan mükellefler irsaliyeli faturayı en az üç örnek olarak düzenleyeceklerdir. En az üç nüsha düzenlemeyen irsaliyeli faturalar hiç düzenlenmemiş kabul edilir.
- İrsaliyeli faturanın en az iki nüshası mutlaka malı taşıyan araçta bulundurulacak, yoklama ve denetimlerde irsaliyeli faturanın iki nüshası da ibraz edilecektir.
- İrsaliyeli fatura da; faturayı düzenleyenin adı, ticari ünvanı, iş adresi bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası malın nev’i, miktarı, fiyatı ve tutarı ile nereye ve kime gönderildiği; müşterinin adı, ticari ünvanı adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası, düzenleme tarihi ve saati ile anlaşmalı olduğu matbaa ile ilgili bilgilere yer verecektir. Bu bilgilerin eksik olması halinde irsaliyeli fatura hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.

11. Gider pusulası hangi durumlarda düzenlenir?

Gider pusulası, fatura düzenlenmesinin olanak dışı olduğu durumlarda, kayıtların belgelenmesini sağlama amacına yönelik olarak düzenlenen, VUK’nun 234. maddesinde yer alan bir belgedir. Diğer bir anlatımla gider pusulaları ile, fatura istemek ve almak mecburiyetinde olan şahısların fatura verme yükümlülüğü bulunmayan şahıslar ile olan ilişkileri belgelenebilmektedir.

Gider pusulası; “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin:

Vergiden muaf esnafa; yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zatî eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya içinde tanzim edilir.

Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur.

Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.” denilerek açıklanmıştır.

12. Adına gider pusulası düzenlenen kişi; gider pusulasını imzalamaz ise ne olur?

Düzenlenen gider pusulasının haklı nedene dayanmaksızın imza etmekten kaçınanlara 2006 yılı için 129 YTL’sı özel usulsüzlük cezası uygulanır.

13. İşyerinde çalışan sigortalı bir işçiye gider pusulası düzenlenir mi?

İşyerinde çalışan sigortalı işçi vergiden muaf esnaf olmadığı için gider pusulası düzenlenemez. İşyerinde çalışan işçilere verilen para veya ayınlar ücret sayılır. Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’nci maddesinde; “Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara, hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Bu yüzden firma işçilerine verilen para ve ayınların ücret olarak stopaj gelir vergisine tabi tutulması gerekmektedir..

14. Gider pusulasında gelir vergisi tevkifat oranları kaçtır?

Esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden,
a) Havlu, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve her nevi turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek ve benzeri emtia bedelleri veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden % 2,
b) Değerli kağıt ve damga pulu satışlarında komisyon bedelleri üzerinden % 20,
c) Diğer mal alımları için % 5,
d) Diğer hizmet alımları ((a), (b) ve © alt bentleri hariç olmak üzere mal ve hizmet bedelinin ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için % 10, oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır.

15. Sevk irsaliyesi hangi hallerde düzenlenir?

Bir malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının; teslim edilen malın alıcı tarafında taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.

Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir. Bu bentte yazılı irsaliyeler hakkında fiyat ve bedel ile ilgili bilgiler hariç olmak üzere, bu madde hükmü ile 231 inci madde hükmü uygulanır. İrsaliyelerde malın nereye ve kime gönderildiği ayrıca belirtilir.

Nihai tüketicilerin tüketim amacıyla perakende olarak satın aldıkları malları kendilerinin taşımaları veya taşıttırmaları halinde bu mallara ait fatura veya perakende satış fişinin bulunması şartıyla sevk irsaliyesi aranmaz.

16. Sevk irsaliyesi ve fatura arasında ilişkiler nelerdir?

Sevk irsaliyesinin tanzimi tarihinde veya sevk irsaliyesi tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde faturanın düzenlenmesi zorunludur. Sevk irsaliyesi mal bedeli ve katma değer vergisi hariç olmak üzere fatura bilgilerinin doğruluğunu tevsik eder ve bu özelliğiyle faturayı takviye eden bir belge niteliğindedir. (7 günlük süre uygulamasında ay ve yıl atlaması olmamasına dikkat edilmesi gerekir. Katma Değer Vergisi ve Kurumlar Vergisi veya Gelir Vergisi açısından.)

Sevk irsaliyesi satıcı tarafından düzenlenmiş ise faturaya sevk irsaliyesinin düzenleme tarih ve numarasının yazılması gerekir. Aksine davranış özel usulsüzlük cezası uygulanmasını gerektirir.

17. Mal alacaklısının belli olmaması, ne miktarda mal satılacağının belli olmaması durumunda nasıl sevk irsaliyesi düzenlenir?

Alıcıların kimler olacağı ve ne miktarda mal alacakları belli olmayan ve alıcılara işyerlerinde teslim edilmek üzere satıcı tarafından kendi nakil vasıtası ile mal gönderilmesi halinde, nakil vasıtasına yüklenen tüm mallar için tek bir sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve düzenlenen sevk irsaliyesinin müşteri adı ve vergi dairesi bölümüne “Muhtelif Müşteriler” ibaresi ile nakil vasıtasının plaka numarası ile sürücünün veya araçta bulunan satışa yetkili kimsenin adının yazılması mümkündür. Bu tür sevk irsaliyesi ile alıcılara gönderilen ve alıcıların talep ettiği miktarda teslim edilen malların faturalarının malın teslimi anında düzenlenerek bu faturalara sevk irsaliyesinin numarasının kayıt edilmesi gerekir. Bu durumda ayrıca her satış için sevk irsaliyesi düzenlenmez. Ancak faturaya malın işyerinde teslim edildiğine ilişkin şerh verilir.

18. Sevk irsaliyesi ne zaman düzenlenmez?

Nihai tüketicilerin perakende olarak satın aldıkları malları, bu mallara ait fatura veya perakende satış vesikası bulunması şartıyla bizzat kendilerinin taşımaları veya taşıttırmaları halinde nihai tüketiciden sevk irsaliyesi aranmaz.

Burada, malı satan kişi malı bizzat taşıyor veya taşıttırıyorsa, malı alan kişinin nihai tüketici olup olmadığına, malın tüketim amacıyla alınıp alınmadığına, fatura veya perakende satış vesikası düzenlenip düzenlenmediğine bakılmaksızın sevk irsaliyesi satıcı tarafından mutlaka düzenlenecektir.

Mükelleflerin faaliyetlerine ilişkin olarak işyerinde kullanılmak ve tüketilmek amacıyla satın aldıkları küçük hacimli ve değeri 232. maddenin son fıkrasındaki maktu parasal değeri (01.01.2006 tarihinden itibaren 520 YTL) aşmayan malları taşımları ve taşıttırmaları halinde ve faturanın üzerine “Bu mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmemiştir” ibaresinin konulması halinde sevk irsaliyesi düzenlenmeyecek ve aranmayacaktır.

Fatura düzenleme mecburiyeti olmayan vergiden muaf esnafın ve serbest meslek erbabının sevk irsaliyesi düzenleme zorunluluğu yoktur.

19. Firma eğer numune mal için sevk irsaliyesi düzenleyerek, mal göndermiş ise? Bu mallar için fatura düzenlenmesi gerekir mi?

Numune üzerine muayene şartıyla satımı yapılmak üzere mal sevkiyatı yapılması halinde, sevk edilen mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi zorunludur. Bu tür sevkiyatlarda, malı satıcı taşıyor veya taşıttırıyorsa, irsaliye satıcı tarafından düzenlenecektir.

Ancak, kabule bağlı olan ve bunun için yazılı bir sözleşme bulunan bu tür satışlarda; fatura düzenlenmesindeki 7 günlük sürenin, kabul tarihinden itibaren işlemeye başlayacağı tabiidir.

20. Bazı meslek gruplarının (avukat, gümrük komisyoncusu vb.) belge temin edemediği harcamalar için (gider belgesi, dekont) düzenlediği bilinmektedir. Bu belgeler harcamaların gider sayılması için yeterlimidir?

Vergi Usul Kanunu’nun 236’ncı maddesinde “Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteride bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.” denilerek serbest meslek mensubundan hangi belgenin alınarak gider yazılabileceği açıklanmıştır.

Bunun dışında düzenlenecek belgelerin (dekont vb.) gider yazılması söz konusu değildir. Fakat serbest meslek mensubu firmamız için düzenlenen belgeleri dekont ekinde verir ise, harcamaların gider yazılması gerekmektedir.

21. Belgesi alınamayan harcamalar gider yazılabilir mi?

Vergi Usul Kanunu’nun 228‘nci maddesinde; “Aşağıdaki giderler için ispat edici kâğıt aranmaz:

1. Örf ve teamüle göre bir vesikaya istinat ettirilmesi mutat olmayan müteferrik giderler;
2. Vesikasının teminine imkân olmayan giderler;
3. Vergi kanunlarına göre götürü olarak tespit edilen giderler.
1 ve 2 numaralı fıkralarda yazılı giderlerin gerçek miktarları üzerinden kayıtlara geçirilmesi ve miktarlarının işin genişliğine ve mahiyetine uygun bulunması şarttır.

Belgesiz yapılan harcamalar VUK’nun 228’nci maddesinde de belirtildiği gibi vesikaya dayandırılması mümkün olmayan giderlerdir. Örneğin şehir içi dolmuş ve otobüs giderlerinde belge alınamadığı bilinmektedir. Günlük on milyon liralık otobüs veya dolmuş harcaması yapıldıysa, bir müteferrik gider listesi düzenlenip şehir içinde gidilen yerler ve ödenen bedeller dökülerek on milyonluk harcamanın gider listesi yapılmalıdır.

22. Belgelerde silinti kazıntı karalama vb. olması durumunda belge nasıl değerlendirilmelidir?

İşletmelerin, satın aldıkları mala veya yaptırdıkları işe ait faturalarda, tarih, miktar, tutar kısımlarında tahrifata yol açılmamasına dikkat etmeleri gerekmektedir.

Alış faturalarında yer alan bilgilerin okunmayacak hale gelmesi, üzerine sıvı maddeler dökülmesi, yazıların karalanması, yırtılması gibi eylemler bu belgeleri kasti olarak geçersiz hale getirir ve bunun neticesinde de Vergi Usul Kanununun 344 üncü maddesi gereğince vergi ziyaı cezası kesilmesi söz konusu olabilir.

23. Yurtdışından gelen faturaların Türkçe’ye çevrilmesi zorunlu mudur?

Bilindiği üzere yurt dışında mukim kişi veya kuruluşlara yaptırılan iş veya hizmetler karşılığında ödemede bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, yurt dışında mukim kişi veya kuruluşlardan aldıkları muteber belgeleri, yurt dışındaki temsilciliklerimizde veya yurt içindeki noterlerde Türkçe'ye tercüme ve tasdik ettirdikten sonra defterlerine gider olarak kaydedebilmekte idiler.

253 Seri Nolu Vergi Usul Genel Tebliği ile Maliye Bakanlığı; “Bakanlığımıza yapılan başvurulardan, bu işlemlerin yurt dışı temsilciliklerimizdeki iş yığılmalarına neden olduğu, mükellefler bakımından da ağır külfetler getirdiği anlaşıldığından, anılan Kanunun mükerrer 257 nci maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak, bu Genel Tebliğ ile yurt dışında mukim kişi veya kuruluşlara yaptırılan iş veya hizmetler karşılığında alınan belgelerin, yurt dışındaki temsilciliklerimizde veya yurt içinde noterlerde Türkçe'ye tercüme ve tasdik edilme zorunluluğu kaldırılmıştır.”

24. Sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemenin ve kullanmanın cezası nedir?

Sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemek Vergi Usul Kanunumuzda “kaçakçılık” suçu sayılan fiillerin içerisindedir. Kaçakçılık suçu işleyenler hakkında, hem üç kat vergi ziyaı cezası hem de hapis cezası uygulanabilmektedir. Aşağıda konu Gelir Vergisi, Katma Değer Vergisi ve Vergi Usul Kanunu (Ceza Hukuku) açısından ele alınacaktır.

Kaçakçılık suçu olan fiiller Vergi Usul Kanunumuzun 359’uncu maddesinde sayılmıştır;

a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;

1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,

2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler (varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi gizleme demektir) veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar(muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge, gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belgedir),

Hakkında altı aydan üç yıla kadar hapis cezası hükmolunur.

Hükmolunan hapis cezasının para cezasına çevrilmesinde, hapis cezasının her bir günü için, sanayi sektöründe çalışan 16 yaşından büyük işçiler için (444.150.000)[1] yürürlükte bulunan asgari ücretin bir aylık brüt tutarının yarısı esas alınır ve hükmolunan bu para cezası ertelenemez.

371 inci maddedeki pişmanlık şartlarına uygun olarak durumu ilgili makamlara bildirenler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.

Kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında bu maddede yazılı cezaların uygulanması 344 üncü maddede yazılı vergi ziyaı cezasının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez.

Görüldüğü üzere Vergi Usul Kanunumuzda sahte ve muhteviyatı itibariyle belge düzenlemek ve kullanmak kaçakçılık fiili sayılmıştır. Vergi Usul Kanununun 344’üncü maddesinde ise bu belgeleri düzenlemek ve kullanmakla sebep olunan vergi kaybı ve cezasının nasıl hesaplanacağı hükmolunmuştur.

Vergi ziyaı suçu ve cezası,
Vergi ziyaı suçu, mükellef veya sorumlu tarafından 341 inci maddede yazılı hallerde vergi ziyaına sebebiyet verilmesidir.

Vergi ziyaı suçu işleyenlere vergi ziyaı cezası kesilir ve bu ceza ziyaa uğratılan verginin 1 katına, bu verginin kendi kanununda belirtilen normal vade tarihinden cezaya ilişkin ihbarnamenin düzenlendiği tarihe kadar geçen süre için, bu Kanunun 112 nci maddesine göre ziyaa uğratılan vergi tutarı üzerinden hesaplanan gecikme faizinin yarısının eklenmesi suretiyle bulunur.

Vergi ziyaına 359 uncu maddede yazılı fiillerle sebebiyet verilmesi halinde bu ceza 3 kat, bu fiillere iştirak edenlere ise 1 kat olarak uygulanır.

Vergi incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra verilenler hariç olmak üzere, kanunî süresi geçtikten sonra verilen vergi beyannameleri için bu madde uyarınca kesilecek ceza yüzde 50 oranında uygulanır.

Sahte ve muhteviyatı itibariyle belge düzenleyerek veya kullanarak vergi kaybına sebep olan mükellefler hakkında Vergi Usul Kanunundaki vergi ziyaı cezasının yanı sıra 84 nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde Katma Değer Vergisi iadelerinde verilecek teminatlarla ilgili aşağıdaki hükümler konulmuştur.

2. Kendileri Hakkında Olumsuz Rapor veya Tespit Bulunanlar
2.1. Haklarında SMİYB Düzenleme Raporu Bulunanlar
2.1.1. İade Taleplerinde Yapılacak İşlem
Haklarında Sahte ve Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge düzenlediği konusunda rapor bulunanların, raporun vergi dairesine intikal ettiği tarihten sonraki ve bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış nakden veya mahsuben iade talepleri 4 kat teminat karşılığında, teminat gösterilmemesi halinde münhasıran vergi inceleme sonucuna göre yerine getirilir. Raporun intikal ettiği tarihten önceki dönemler için alınan teminatlar da vergi inceleme raporu ile çözülür.

SMİYB düzenlediği vergi inceleme raporlarıyla tespit edilen mükelleflerin, ilgili dönemler için göstermiş oldukları teminatlarının Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tarh edilecek vergi ve kesilecek cezalar ile hesaplanacak gecikme faizini karşılamaması halinde, bu alacakların tahsili için 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre gerekli tedbirler derhal alınır.

Ancak mükelleflerin SMİYB düzenleme raporları üzerine yapılan tarhiyatları (kesilecek ceza ve hesaplanacak gecikme faizi dahil) ödemeleri ya da tamamına teminat göstermeleri halinde raporun vergi dairesine intikalinden sonraki nakden veya mahsuben iade talepleri, indirimli teminat uygulamasından yararlananlarda % 100, diğerlerinde % 200 teminat karşılığında yerine getirilir.

25. Faturada belirtilen vadenin aşılması halinde faturaya dayanılarak vade farkı istenilebilir mi?
Yargıtay İçtihatları Birleştirme Hukuk Genel Kurulu’nun, Resmi Gazete'nin 24.12.2003 sayısında yayımlanan kararına göre, ''Faturadaki gecikme halinde vade farkı alınacağına ilişkin kayda itiraz edilmemesi, faturada yer almakla birlikte taraflar arasında sözleşmede düzenlenmemiş bir hususa ilişkin kaydın da kabul edildiği anlamına gelmez.
Vade farkı kaydının faturanın zorunlu içeriğinden olmayıp, yasal sürede itiraz edilmedi diye kabul edilmesinin ağır bir sonuç doğuracağı, faturadaki (vade farkı uygulanır) ibaresinin yazılması halinde TTK'nın 23/1 maddesindeki karinenin uygulama alanı bulmayacağı, zira fatura sözleşme olmadığı gibi, faturaya itiraz edilmemesinin de ona sözleşme niteliği vermeyeceği kabul edilmiştir.'' diyerek, fatura üzerinde gecikme zammı oranı yazılı olsa bile faturayı alanın bu orana itiraz etmemesinin gecikme zammı oranını kabul ettiği anlamına gelmediği kararını almıştır.

26. Fatura verilmemesi durumunda ne gibi işlemler yapmak gerekir?

Mal ve hizmet alınmış olmasına rağmen satıcı tarafından faturanın verilmemesi halinde, mal ve hizmet alışını yapan firmanın teslim işleminin yapıldığı tarihten itibaren 7 gün içerisinde karşı firmadan faturanın gönderilmesini talep etmesi gerekir.
Eğer fatura karşı firma tarafından verilmez ise 189 Alo Maliye’ye firmadan fatura alınamadığı bildirilmeli, 7 gün geçmesine rağmen fatura verilmezse, Türk Ticaret Kanununa göre faturanın düzenlenmesi için 10 gün süre verilerek iadeli taahhütlü mektup ya da noter aracılığı ile ihtar gönderilerek faturanın düzenlenmesi istenilmelidir. Bu uyarılara rağmen faturanın alınamaması halinde, alıcı firma durumu bağlı bulunduğu vergi dairesine yazılı olarak bildirmelidir. Alıcı firma, bu işlemlerden sonra ödemelerini kanıtlamak kaydıyla (banka makbuzu,çek, senet, tahsilat makbuzu) mal ve hizmet alışlarının belgesini almış gibi normal kayıt yapabilir.

27. İşyeri Büyükşehir belediye sınırları içerisinde başka bir vergi dairesinin mıntıkasına nakli halinde eski vergi dairesine ait bilgileri içeren fatura ve sair basılı belgelerin yeni vergi dairesinde ne şekilde kullanılmalıdır?

Büyükşehir belediye sınırları içinde başka bir vergi dairesi mıntıkasında işine devam eden mükelleflerin, ellerinde bulunan kullanılmamış belgelerini yeni işyerinde kullanmaya devam edebilmeleri için; durumun eski mükellefiyetin bulunduğu vergi dairesi müdürü ile mükellefin imzasının yer aldığı tutanakla tespit edilmesi gerekmektedir.

Vergi dairesince düzenlenecek bu tutanakta, kullanılmamış belgelerin türü, seri ve sıra numarası, yeni işe başlanılan vergi dairesinin adı, işyerinin açık adresinin bulunması gerekir. Bu tutanağın bir örneğinin, yeni işe başlanılan vergi dairesine gönderilmesi ve belgelerdeki vergi dairesi adı, hesap numarası ve adres değişikliğinin kaşe basılarak tahsis edilmesi zorunlu bulunmaktadır.

28. Adına fatura düzenlenen kişi ve kuruluşların bu faturaların alınmasından sonra dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir?

a. Alınan faturaların üzerinde yer alan kayıtların herhangi bir şekilde değiştirilmemesi ve tahrif edilmemesi.
b. Alınan faturaların defter kayıtlarına zamanında intikal ettirilmesi.
c. Alınan faturaların ciro edilmemesi. Firma aldığı malı bir başka işletmeye aynen satsa bile satış faturası düzenlemeli, aldığı faturayı ise gider kaydetmelidir.
d. Defter tutmak zorunda olan çiftçiler, serbest meslek erbabı, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kurumlar vergisi mükellefleri; işletmeleri için satın aldıkları emtia ve yapılan giderlere ait faturalar düzenlendikleri yılı takip eden beş yıl, amortismana tabi kıymetler bunların işletmeden çekildikleri yılı izleyen beş yıl, Türk Ticaret Kanunu’na göre ise on yıl süreyle muhafaza etmek zorundadırlar.
e. Alınan faturaların defter kayıtlarının dayanağı olarak kullanılması.

29. Belgelerin zayii halinde yapılması gereken işlemler nelerdir?

Türk Ticaret Kanununun 68. maddesi “Bir tacirin saklamakla mükellef olduğu defter ve kağıtlar; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet sebebiyle ve kanuni müddet içinde ziyaa uğrarsa tacir ziyaı öğrendiği tarihten itibaren on beş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yerin salahiyetli mahkemesinden kendisine bir vesika verilmesini isteyebilir. Mahkeme lüzumlu gördüğü delillerin toplanmasını da emredebilir. Böyle bir vesika almamış olan tacir defterlerini ibrazdan kaçınmış sayılır” hükmü ile belgelerin on yıllık kanuni süre içerisinde ziyaı durumunda, yapılması gereken işlemleri belirlemiştir.

Zayi belgesinin verilmesinde kanunda yazılı yukarıdaki sebeplerin olması gereklidir. Ancak zayi belgesinin verilmesi bu üç nedenle sınırlı olmayıp “gibi” sözcüğü ile bir afetin varlığı hükme bağlandığından geniş yorumlanması gerekmektedir. Yargıtay bir kararında, hırsızlık olayının vuku bulmasını doğal afet kabul etmiştir.[2]

Zayi belgesi verilmesi talebinin red edilmesi halinde, davacının redde ilişkin kararı temyiz etmesi mümkündür.

30. Taşıma irsaliyesini kim düzenler?

V.U.K’nun 240’ıncı maddesinde taşıma irsaliyesini kimin düzenleyeceği açıklanmıştır; “Ücret karşılığında eşya nakleden bütün gerçek ve tüzelkişiler naklettikleri eşya için, 209 ncu maddede yazılı bilgilerle, sürücünün ad ve soyadı ve aracın plaka numarasını ihtiva eden ve seri ve sıra numarası dahilinde teselsül eden irsaliye kullanmak zorundadırlar. Bu irsaliyenin bir nüshası eşyayı taşıttırana, bir nüshası eşyayı taşıyana aracın sürücüsüne veya kaptanına verilir ve bir nüshasıda taşımayı yapan nezdinde saklanır. Bu bent hükmü nakliye komisyoncuları ile acenteleri de kapsar.”

31. Müstahsil makbuzu nedir kimler düzenler?

Vergi Usul Kanunu’nun 235’inci maddesinde müstahsil makbuzu “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalıyarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Mal tüccar veya çiftçi adına bir adamı veya mutavassıt tarafından alındığı takdirde makbuz bunlar tarafından tanzim ve imza olunur.
Çiftçiden avans üzerine yapılan mubayaalarda, makbuz, malın teslimi sırasında verilir.
Müstahsil makbuzunun tüccar veya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura yerine geçer.
Müstahsil makbuzunda en az aşağıda yazılı bilgiler bulunur :
1. Makbuzun tarihi;
2. Malı satın alan tüccar veya çiftçinin soyadı, adı, unvanı ve adresi;
3. Malı satan çiftçinin soyadı, adı ve ikametgâhı adresi;
4. Satın alınan malın cinsi, miktarı ve bedeli.
Bu maddede yazılı makbuzlar hiçbir resim ve harca tabi değildir.
Müstahsil makbuzları seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.

32. İptal edilen faturalar nasıl saklanmalıdır?

Düzenlendikten sonra herhangi bir sebeple iptal edilmek istenen faturalarda aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir.

- Faturaların tüm alt nüshalarının kaybedilmemesi gerekir.
- Faturanın ve nüshalarının üzerine büyük harflerle “İPTAL” yazılması gerekir.



33. Döviz cinsinden fatura düzenlenebilir mi?

Vergi Usul Kanununun 215. maddesinin 2- a bendinde “ Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler, Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir. Şu kadar ki yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı aranmaz.” denilerek dövizli fatura düzenlenebileceği açıklanmıştır.

34. Her sevk irsaliyesine fatura düzenlenmesi gerekir mi?

Genel olarak sevk irsaliyesi malın satım amacıyla teslimi için düzenlenir. Bu sebeple her sevk irsaliyesine fatura düzenlenmeyebilir. Örnek olarak firma ürettiği malları üretim sahası dışındaki depoları arasında taşıyabilir , bu hareket için sevk irsaliyesi zorunlu olmasına rağmen fatura düzenlenmesi gerekli değildir. Firma Amortismana Tabi İktisadi Kıymetini bakım onarım amacıyla başka bir firmaya yollayabilir bu işlem için de sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekir ama fatura düzenlenmesi gerekli değildir.

35. Konsinye mallarda irsaliye ve fatura ne zaman düzenlenir?

Konsinye sözcüğünün anlamı, mülkiyet devri yapılmaksızın malların satış sorumluluğunu yüklenen bir kişiye (komisyoncuya) gönderilmesidir. Gönderilme ile malın mülkiyeti değil yalnızca zilyetliğinin devri söz konusudur.

Konsinye satışlarda malın satıcıya (komisyoncuya) yollandığı anda sevk irsaliyesi düzenlenir. Fakat fatura 7 günlük sürede değil, malların komisyoncu tarafından satıldığı anda düzenlenmelidir. Çünkü malların komisyoncu tarafından alıcıya teslimi vergiyi doğuran olay olarak kabul edilmiştir.
</font></div>Edited by: Hüseyin URAY

[selpe]

Çok teşşekkürler,

[idealist]

Ellerinize Sağlık. Teşekkür Ederiz.

[ismaill]

TŞK LER

[edila]

Merhaba arkadaşlar,
Herkesin başını kaşımaya vakti olmadığı bir aydayız herkese kolaylıklar dilerim.
Şimdi soruma geleyim.Nereye yazacağımı bilemedim.
Alıcı firma satıcı firmaya ödediği para ile ilgili ödeme fişi düzenlemiş.Altta bir imza var satıcının imzasına benziyor ancak kaşe yok.Satıcıda ben bu paraları almadım bana ödeme yapmadı diyor.Bu belge kanunen geçerlimidir?

Çok acil tarafından yorumlarınızı bekliyorum.
Şimdiden teşekkür ederim.

[nezaket]

ÇOK TEŞEKKÜRLER

[snyz]

İyi çalışmalar herkese ,
yeni bir kullanıcıyım. Nasıl ve nereden bilgi alabileceğimi bilmediğim için bu bölüme yazıyorum. Yerel gazetelerin muhasebesinde dikkat etmem gerekenler hakkında bilgi verirseniz çok sevinirim .
şimdiden teşekkürler.

[_borsa_hilal_]

çok güzel bi site olmuş hazırlayan herkesin ellerine sağlık

[svd]

ark merhaba bir sorum olucak işletme esasına göre defter tutan bir firma bir A.Ş 25.000 tl degerinde bir fatura kesebilirmii???
işletme esasına göre defterr tutan firmanın fatura oranları varmıdır??? bilgi verirseniz sevinirim

[snyz]

Syn svd;
İşletme esasına göre defter tutan bir firma 25.000,00 Tl. değerinde fatura düzenleyebilir. Bu konuda herhangi bir sınır ve/veya oran yok.
Sadece hesap dönemi bazında alınan ve /veya verilen fatura tutarlarının toplamına göre sınıf değiştirme hadleri vardır.