ÇEK’ler
hakkında Faydalı Bilgiler</span>





· </span>Bir senedin çek olabilmesi için herşeyden önce ’çek’
kelimesini ihtiva etmesi gerekir.</span>

· </span>Çekte ‘kabul’ söz konusu değildir.</span>

· </span>Çek bir havaledir.</span>

· </span>Çekte ‘muhatabın cirosu’ batıldır.TTK 701 ve Çekin muhatap
lehine cirosu da makbuz hükmündedir.</span>

· </span>Çekler görüldüğünde ödenir. Bu emredici bir hükümdür. TTK
707</span>

· </span>Çekte ödenmeme halinde müracaat hakkının kullanılabilmesi
için, mutlaka protesto düzenlettirmek mecburiyeti yoktur. Doğrudan doğruya çek
üzerinde tespit ve tevsik olunabilir.</span>



· </span>Ödememe halinde hamilin çek borçlularına karşı müracaat
hakkı doğar. TTK 720. Çekte Müracaat Hakkının kullanılabilmesi imkanının ZAMANAŞIMI
SÜRESİ 6 (ALTI) AYDIR. Çekte ZAMANAŞIMI SÜRELERİ İBRAZ
SÜRESİNİN BİTİMİNDEN İTİBAREN İŞLEMEYE BAŞLAR. TTK 726. Bu husus
protestonun 721/2 ye göre ibraz süresinin bitimini takip eden ilk iş günü
içinde çekilmiş olmasından dolayı değişmez.</span>





· </span>İBRAZ SÜRELERİ : </span>

1. Çek ihdas yerinde ödenecekse 10 GÜN,</span>

2. Başka bir yerde ödenecekse 1 AY,</span>

3. Ayrı kıtalarda bulunan ihdas ve ödeme emrinde
ise 3 AY’ dır.</span>



· </span>Çek damga vergisine tabi değildir.</span>



· </span>MUHATABIN KONTROL MÜKELLEFİYETİ :</span>

1. Çekin SAHTE veya TAHRİF edilip edilmediğini
kontrol etmekle banka mükelleftir.</span>

2. Bankanın sahte veya tahrif edilmiş bir çeki
ödemesinde , keşidecinin ise , kanuna aykırı bu fiilin işlenmesinde herhangi
bir kusurlu davranışları yoksa, sorumluluk bankada kalacaktır. Bankanın özen
yükümünü yerine getirmesinde durum evleviyetle böyledir. TTK 724</span>

3. TTK 724 emredici hüküm değildir. Bu sebeple Çek
Anlaşmasıyla , sahte veya tahrif edilmiş bir çekin ödenmesinde kendisine izafe
edilebilecek herhangi bir kusur bulunmadığı takdirde , bankanın bu ödemeyi
keşidecinin hesabına borç kaydedebileceği yolunda bir şart konulabilir.( Çek
Taahhütnamesi ) ANCAK muhatap bankanın anlaşmaya organların hafif kusuru
halinde sorumluluğun yine keşidecide olacağı yolunda koyacağı şartlar Yargıtay
İçtihatlarına göre geçerli değildir. BK 99/2</span>

4. Hamil kötü niyetliyse ve bankada ödeme
yapmışsa, banka paranın geri verilmesi için dava açar. BK 61 vd.</span>

5. Banka çeki ibraz edenin hüviyeti, vekaleti ve
hak sahipliği konusunda araştırma yapmakla mükelleftir. TTK 567 </span>

· </span>Yargıtay teyitli çeki geçerli saymaktadır. (Muhatap banka
tarafından yazılan kayıtlar ...)(HGK 29.09.1973 1971/T-587 K.719 )</span>

· </span>İbraz süresinin geçmesinden sonra çekin teyitli çek vasfı
ortadan kalkar ve bloke halde tutulan para , ilgili hesaba alacak olarak
kaydedilir veya keşideciye iade olunur.</span>

· </span>Çekte REHİN CİROSU YAPILAMAZ.</span>

· </span>Karşılığı olmayan çekin bankaca ödenmesi durumunda banka
genel hükümlere göre keşideciye başvurabilir. </span>





KARŞILIKSIZ ÇEK</span><br style="">
<br style="">


<ul><li style="">Kısmen
veya tamamen ödenmeyen çekin üzerine , ödenmeme sebebinin ve ibraz
tarihinin banka tarafından yazılması mecburidir. Aksi takdirde bankanın cezai
sorumluluğu mevcuttur. Ardından muhatap banka hesap sahibine tebligatta
yani İHTARDA bulunur. ÇEK KANUNU 7, 8. İhtar İADELİ TAAHHÜTLÜ mektupla
yapılır. Muhatap banka hamil adına bir hesap açar , bu bankanın
mükellefiyetidir.</span><li style="">Çek
kanunu m.13/2</span><li style="">HESAP SAHİBİNİN DÜZELTME HAKKI ÇEK KANUNU m.8</span>[/list]



“Hesap
sahibinin ihtar mektubunu aldığı veya 12. maddeye göre almış sayıldığı tarihten
itibaren 7 işgünü içinde çek tutarını veya karşılıksız kalan bölümünü , %10
tazminatı ve gecikme faiziyle (kısa vadeli kredilere uygulanacak reeskont faizi
) birlikte hamil adına muhatap bankaya yatırdığı takdirde , çek keşide etme
hakkını yeniden kazanır. Düzeltme hakkı karşılıksız çekin ibrazı tarihini takip
eden 1 yıl içinde ancak iki defa kullanılabilir.”</span>

En önemlisi hamilin şikayet hakkı ortadan kalkar;
dolayısıyla , karşılıksız çeke ilişkin cezayı düzenleyen hüküm ( ÇEK KANUNU
m.16) artık uygulanmaz.</span>











ÇEK HAMİLİ ŞİKAYET HAKKINI KULLANIRSA; ( 6 ay
içinde)</span>

· </span>Davaya müdahil olarak katılabilir. </span>

· </span>Keşideciden çek bedelinin karşılıksız kalan kısmını, bunun
% 5 ‘i oranında tazminatını TTK 695/3 ve faizini ve masraflarını ve çek
bedelinin %03’ünü aşmamak üzere komisyon ücretini de talep edebilir. TTK 722 .
Çek hamilinin bunları İCRA YOLUYLA takip etmesi de mümkündür. ANCAK, TTK
daki %5 tazminat ile ÇEK KANUNU’ndaki %10 oranındaki tazminatın birlikte
istenmesi ise mümkün değildir.</span>



KAMU DAVASININ ORTADAN KALDIRILMASI</span>

· </span>Ç.K. 16/2 c.3 – Söz konusu davanın ve cezanın , şikayetin
geri alınması yoluyla ortadan kaldırılması (düşürülmesi) mümkündür. Duruma göre
hakim de buna karar veriri. Yeter ki Çek bedelinin karşılıksız kalan kısmı, %10
tazminat ve gecikme faizi ödenip hamilin zararı giderilsin.</span>



TTK m. 711- ÇEK KAYBOLURSA VS...</span>





‘ Keşideci çekin kendisinin veya üçüncü bir
kimsenin elinden rızası olmaksızın çıkmış olduğu iddiasında ise , muhatabı çeki
ödemeden men edebilir. Muhatap bu talebe kesinlikle uymalıdır. </span>

Böyle bir yasağa rağmen ödemede bulunan banka ,
ağır kusurlu bir davranışının sonuçlarına katlanmak zorundadır.</span>

Keşideciden başka kimselerin ödemenin menini
doğrudan doğruya muhatap bankadan isteyebilmeleri mümkün değildir. </span>

Bunlar; </span>

· </span>Ya keşideciden böyle bir talepte bulunmasını isterler</span>

· </span>Ya da mahkemeden men kararı almak zorundadırlar. </span>







Kaynakça : Öztan,Fırat,
Kıymetli Evrak Hukuku,Ankara 2001,3.bası</span></font>



Türk Ticaret Kanunu</span>


Edited by: Mustafa Yılmaz