Alıntı ile CevaplaSn. Yeliz;
Aşağıda Nusret Kurdoğluüstadımızın bu yöndeki (Sitede, Yeni / Dönem Sonu İşlemleri başlığı altında yazının tamamı mevcut) çalışması var. Faydalı olmasıdileğiyle.....
AHMET TÜRKOĞLU
2005 yılı dönem sonu işlemlerine girmeden önce, önemli bazı hususları göz önünde tutmakta yarar var.
<?:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-comffice
1) Öncelikle, 2004 yılı enflasyon düzeltmesinin ve bu düzeltmeler sonrasında ortaya çıkan bazı ihmallerin bu güne yansıyan sonuçları düzeltilmelidir.
1-A) Bazı işletmelerde, 2003 ve 2004 bilançolarının düzeltilmesinde ortaya çıkan ve 580 hesaba alınan önceki dönem zararları ile, öz sermaye kalemlerinde (502, 540, 541, 542, 549 v.b.) ortaya çıkan enflasyon düzeltme farklarının karşılıklı mahsubunun yapılmadığı ve bu tutarların 2005 yılı kayıtlarına aktarılmış olduğu görülmektedir. 2004 yılı sonu itibariyle yapılmamış olan bu mahsup işlemi, en geç 2005 yılı sonu itibariyle yapılmalıdır. Bilançonun sadeleştirilmesine yönelik bu işlem yapılırken, öz sermaye kalemlerinde oluşan enflasyon düzeltmesi (ED) farkları, 549 hesaptan başlayarak yukarı doğru yapılması önerilir.
Örnek: 1
580 hesapta oluşan önceki dönem zararı 100.000 YTL,
502 hesapta oluşan Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları 115.000 YTL,
540 hesapta oluşan Yasal Yedekler ED Farkı 12.000 YTL,
542 hesapta oluşan Olağanüstü Yedekler ED Farkı 11.000 YTL,
549 hesapta oluşan Özel Fonlar ED Farkı 5.000 YTL olsun.
Mahsup işlemlerini yaparken, (bana göre) öncelikle 549 hesaptan başlayarak, yukarıya doğru gidilmeli, sona kalan tutar 502 hesaptan mahsup edilmelidir.
549 99 ÖZEL FONLAR ED FARKI 5.000
542 99 OLAĞANÜSTÜ YD. ED FARKI 11.000
540 99 YASAL YEDEKLER ED FARKI 12.000
502 SERM.DÜZ.OL.FARKLARI 72.000
580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 100.000
Aslında 2004 yılı sonu itibariyle yapılmış olması gereken bu işlem, 2004 yılında yapılmadıysa, 2005 yılında mutlaka yapılmalıdır. İşlemin gecikmesinin yasal bir yaptırımı yoktur, ancak özellikle sermaye artırımları sırasında karşılaşılan sıkıntılar, kendiliğinden yaptırım oluşturmaktadır.
1-B) Enflasyon düzeltmesi sonucunda, varlık kalemlerinin bir çoğunda maliyet artışı ortaya çıkmıştır.
Maliyet değeri düzeltme sonucunda yükselen bu varlıkların bir kısmı, 2005 yılında elden çıkartılmıştır. Bu konu, amortismana tabi olmayan varlıkların, enflasyon düzeltmesi sonucunda ulaşılan değerin altında bir bedelle elden çıkarılmış olması halinde önem kazanmaktadır. Amortismana tabi tutulan varlıklar hangi bedelle satılırsa satılsın, ulaşılan değer vergisel yönden de maliyet kabul edilir. Ama, amortismana tabi olmayan varlık kalemlerinin, özellikle stok kalemlerinin satılmasında bu konuda dikkatli olunmalıdır. Çünkü, amortismana tabi olmayan varlıklarda, enflasyon düzeltmesinden doğan ve satış bedelinin üstünde kalan maliyet kısmı, Kanunen Kabul Edilmeyen Gider (KKEG) olarak işlem görecektir.
Stoklar, toplulaştırılmış yöntemlerle düzeltildiyse ve 2005 yılındaki stok devir hızı (1) den fazla ise, sorun yoktur. 2004 yılından devreden stok enflasyon düzeltme farkları da, devreden tüm stokun elden çıkarılmış olduğu kabul edildiğine göre, satış maliyetine gönderilecektir. Dolayısıyla, özellikle toplulaştırılmış yöntemle stok değerlemesi yapılan işletmelerde, (stok devir hızı (1) in üzerinde kabul edilerek) 2005 yılı sonu itibariyle, stok tutarlarında ED Farkı ortadan kalkmış olacaktır.
Ancak, stoklarını gerçek yöntemle değerlemiş olan işletmelerde, satılmamış kalemlerde bu farklar doğal olarak devam edecek, satılan mallarda da eğer satış bedeli enflasyon düzeltmesi sonucunda ulaşılan değerin altında kaldıysa, ortaya bir KKEG olgusu çıkacaktır.
<H1 style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt">Örnek 2</H1>
Devreden stok maliyet değeri (A malı) 30.000 YTL
Gerçek yöntemle oluşan ED Farkı 15.000 YTL
Devreden toplam maliyet 45.000 YTL
Satış bedeli 40.000 YTL
Bu durumda, 45.000 YTL tutarlı toplam maliyet, bütünüyle 621- Satılan Ticari Mallar Maliyeti hesabına aktarılmalı, ancak ED Farkının, satış bedelinin altında kalan 5.000 YTL lık kısmı için KKEG işlemi yapılmalıdır.
120- ALICILAR HESABI 47.200
600-YURTİÇİ SATIŞLAR 40.000
391- HSP. KDV 7.200
---------------- ----------------------
621- SATILAN TİCARİ MALLAR MLYT. 45.000
153- TİCARİ MALLAR 45.000
---------------- -----------------------
950 01 KKEG 5.000
951 01 KKEG KARŞILIĞI 5.000 ---------------- -----------------------
