SSK'ya bildirilmeyen inşaat ve ihale işlerinde ilişiksizlik belgesi uygulaması


SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU / İbrahim Işıklı





İhaleli işlerde "teminat" iadesi, tamamlanmış bina inşaatı işlerinde de "yapı kullanma izin belgesi" alınabilmesi için; işverenlerin Sosyal Sigortalar Kurumu'na prim borcu bulunmadığını gösterir "ilişiksizlik belgesi" almaları gerekmektedir. Bunun için de, ya yeteri kadar işçilik bildiriminin yapılmış olması ya da yeterli işçilik bildirimi yapılmamış olması durumunda da işveren ve/veya işin bölüm ve eklentilerinden iş alan ve kendi adına sigortalı çalıştıran aracıların (taşeronların) kayıtlarının (SSK'ya bildirilmemiş işçilik bulunup bulunmadığı yönünden) sigorta müfettişlerince incelenmesi gerekmektedir.


SSK Başkanlığı daha önceki uygulamasında, yasal sürede işyeri bildirgesi vermemiş olduğundan iş bitinceye kadar SSK tarafından tescil edilmemiş bulunan veya tescil edilmiş olmakla birlikte yasal sürede SSK'ya herhangi bir işçilik bildiriminde bulunmayan işyerleri ile ilgili olarak durumun asgari işçilik incelemesi yapılmak üzere doğrudan sigorta müfettişlerine aktarılacağından, bu nitelikteki işyerleri için müfettiş raporu olmadan ilişiksizlik belgesinin verilmeyeceği açıklanmıştır.


506 sayılı kanunun 80'inci maddesinin beşinci fıkrasının 06.07.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5198 sayılı kanunla değiştirilmeden önceki 08.12.1993 ile 06.07.2004 tarihleri arasında SSK alacakları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 102'nci maddesi uyarınca beş yıllık zamanaşımına tabi bulunmakta.


Hiç tescil edilmemiş veya tescil edilmiş olmakla birlikte, hiç işçilik bildiriminde bulunulmamış olan ihale konusu işler ile özel nitelikteki bina inşaatı işyerleri ile ilgili olarak sigorta müfettişince işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarının tespiti gerekmekteydi. Bu da uygulamada işverenlerin mağduriyetlerine sebep olduğundan SSK Başkanlığı tarafından yayınlanan 23.01.2006 tarih ve 16-362 ek sayılı Genelge ile uygulama değişikliği yapılmıştır. Söz konusu genelgeye göre;


Hiç tescil edilmemiş veya tescil edilmiş olmakla birlikte, hiç işçilik bildiriminde bulunulmamış olan ihale konusu işler ile özel nitelikteki bina inşaatı işyerleri ile ilgili olarak sigorta müfettişince işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarının tespiti gerekmekte ise de, gerek işverenlerin gecikmeden kaynaklanacak mağduriyetlerini önlemek, gerekse gayrifaal bu tür işyeri dosyalarının bir an evvel tasfiyesini sağlamak amacıyla, her halükarda işin 01.05.2004 tarihinden önce bitmiş ve aynı zamanda işin bittiği tarihi izleyen takvim yılı başından başlayarak en az 5 yıllık bir sürenin geçmiş olması kaydıyla (bu iki koşul bir arada aranacaktır), 16-118 ek sayılı Genelge'de belirtildiği gibi isteyen işverenlerin taahhütname vererek hesaplanacak tutarı gecikme zammı ile birlikte ödemeleri halinde, müfettişlik incelemesi yaptırılmaksızın, kendilerine ilişiksizlik belgesi verilmesi uygun görülmüştür.


Örneğin; özel nitelikte olup, hiç tescil edilmemiş olan ve 05/04/2000 tarihinde bitirilmiş olduğu anlaşılan bir bina inşaatı dolayısıyla yapı kullanma izin belgesi alınabilmesi amacıyla SSK'dan 20/01/2006 tarihinde ilişiksizlik belgesi talep edilmiş ise 05/04/2000 tarihini izleyen takvim yılı başından (01/01/2001) itibaren 5 yıllık süre geçmiş olduğundan, işyerinin tescil işleminin yapılmasını müteakip, idari para cezası uygulanmaksızın yukarıda belirtildiği şekilde işlem yapılacaktır.


Buna karşılık, aynı inşaatın 05/04/2001 tarihinde bitmiş olması halinde, bu tarihi izleyen takvim yılın başından (01/01/2002) itibaren 5 yıl geçmemiş olacağından, bu defa anılan işyeri ile ilgili olarak 16-118 Ek sayılı Genelge'nin 7/4 maddesinde belirtildiği üzere, asgari işçilik incelemesi yapılmak üzere doğrudan sigorta müfettişlerine bildirilecektir.


Öte yandan, hiç tescil edilmemiş veya tescil edilmiş olmakla birlikte, hiç işçilik bildiriminde bulunulmamış olmasından dolayı daha önce Sigorta Teftiş Kurulu'nun ilgili grup başkanlıklarına gönderilmiş olan bu nitelikteki (faaliyet süresi zamanaşımına uğramış bulunan) ihale konusu işler ve özel bina inşaatı işyerleri ile ilgili olarak 16-118 Ek sayılı Genelge uyarınca hesaplanacak tutarın gecikme zammı ile birlikte işveren tarafından ödenmesi kaydıyla daha önce Sigorta Teftiş Kurulu'nun ilgili grup başkanlıklarına gönderilmiş bulunan denetim istemleri de iptal edilecektir.