Menkul sermaye iratlarında ve satış kârında tevkifat uygulaması


BİZE GÖRE / Veysi Seviğ





Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesi yürürlüğe girmeden önce "Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun"un 14/d maddesi ile önemli değişiklere konu edilmiştir. (24.12.2005 gün ve 26034 sayılı Resmi Gazete)


Söz konusu yasa maddesinin 17'nci fıkrası uyarınca Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesine konu olan menkul kıymet gelirleri ile alım-satım kazançlarının tevkifat yolu ile vergilendirilmesine ilişkin esas ve usulleri belirlemeye, vergiye tabi işlemlere taraf veya aracı olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutmaya Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Maliye Bakanlığı bu yetkisini kullanarak uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemiş ve 257 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğ ile yayımlamış bulunmaktadır. (30.12.2005 gün ve 26039 sayılı Resmi Gazete)


Bilindiği üzere Gelir Vergisi Yasası'nın 67'nci maddesi menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması süresince elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve özel finans kurumlarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine ilişkin düzenlemeleri içermektedir.


Yasal düzenleme gereği bankalar ve aracı kurumlar;


. Alım-satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark,


. Alımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve itfa bedelleri arasındaki fark,


. Menkul kıymetlerin ve diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline aracılık ettikleri dönemsel getirileri,


. Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinde, ödünç veren tarafın lehine kalan tutar,


üzerinden vergi tevkifatı yapmakla sorumlu tutulmuşlardır.


Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci maddesinin birinci fıkrası ile getirilmiş bulunan tevkifat uygulaması Türkiye'de faaliyette bulunan bankalar ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile Sermaye Piyasası Yasası kapsamında Türkiye'de faaliyette bulunan aracı kurumlar tarafından yapılacaktır.


Banka ve aracı kurumlar tarafından menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları ile ilgili olarak yapılacak tevkifatta, her kurumun sorumluluğu kendisine gelen bilgi-belge ile sınırlı tutulacaktır. Bu durumda eksik, yanlış veya yanıltıcı bilgi nedeniyle ziyaa uğratılan vergi cezalı olarak, bildirimi yapan gerçek veya tüzel kişi adına tarh edilecektir.


Yukarıda yasanın birinci fıkrasında sayılmak suretiyle belirtilen kurum ve kuruluşlar dışında kalan kuruluşların tevkifat yapma sorumluluğu yoktur. Bankalar veya aracı kurumlar tarafından gerçekleştirilecek olan tevkifat, elde edilmesine aracılık ettikleri kazançlarla ilgilidir. Bu nedenle söz konusu kurumların kendi portföylerinde bulunan menkul kıymetler veya diğer sermaye piyasası araçlarından elde ettikleri kazançlar tevkifat kapsamında olmayacaktır.


Örneğin bir bankanın Hazine tarafından düzenlenen ihalelerde kendi portföyü için satın almış olduğu Hazine bonolarının itfaya kadar elde yani banka bünyesinde bulundurulması koşuluyla elde edilen faiz geliri üzerinden tevkifat yapılmayacaktır. Söz konusu tahvilin itfadan önce bir gerçek veya tüzel kişiye satılması durumunda da bankanın bu işten elde ettiği gelir tevkifata konu olmayacaktır.


Aynı şekilde, bir bankanın kendi portföyünde bulunan menkul kıymeti başka bir bankaya satması durumunda da banka tarafından elde edilen gelir üzerinden tevkifat yapılmayacaktır. Ancak bankanın başka bir banka ve/veya aracı kurum vasıtasıyla menkul kıymet satın alması durumunda bu menkul kıymetlerle ilgili elde edeceği gelirden sorumlular tarafından tevkifat yapılması gerekmektedir.


Diğer yandan menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarına yatırım yapan kişi ve kurumlar, satın aldıkları kıymete ilişkin saklama hizmetini Takasbank-Merkezi Kayıt Kuruluşu dışında saklama hizmeti veren saklamacı kuruluşlardan sağlayabilmektedir. Bu kuruluşlar müşterilerinin menkul kıymet hareketlerinin kaydının tutulması, bunların maliyet ve satış fiyat bilgileri ile dönemsel getirilerinin takip ve tahsiline ilişkin işlemlerini onlardan yani müşterilerinden aldıkları yetki çerçevesinde yerine getirmektedirler.


Saklamacı kuruluşların taraf oldukları işlemlerde, müşterilerine ait menkul kıymetlere ilişkin maliyet ve fiyat bilgilerinin en sağlıklı şekilde saklamacı kuruluşlar tarafından izlenebiliyor olması ve aracı kurumların bilgisi dahiline girmeden bazı tezgah üstü işlemlerin saklamacı kuruluşlar nezdinde gerçekleştirilmesi nedeniyle Maliye Bakanlığı Takasbank-Merkezi Kayıt Kuruluşu dışındaki saklamacı kuruluşlardan saklama hizmeti alan yatırımcılar açısından, tevkifatın bu yatırımcıların varlıklarının bulunduğu saklamacı kuruluşlar tarafından yapılması~ öngörülmüş bulunmaktadır.


Bir başka anlatımla Takasbank-Merkezi Kayıt Kuruluşu dışında saklama hizmeti alanlar da tevkifat sorumluluğu saklama hizmeti veren kuruluşlara aittir.






<TABLE =x1 style="MARGIN-TOP: 40px; BORDER-LEFT-COLOR: #dedede; BORDER-BOTTOM-COLOR: #dedede; BORDER-TOP-COLOR: #dedede; BORDER-RIGHT-COLOR: #dedede" cellSpacing=1 cellPadding=3 width="100%">
< id=yorum =doForum.asp method=post>< = value=246621 name=sku></>
<T>
<TR>
<TD style="FONT-WEIGHT: 600; COLOR: #003300">Dilerseniz bu haber hakkında bir yorum yazabilirsiniz.</TD>
<TD align=right>< =btn_submit =yorum.submit()>yorum yaz</>< =btn_submit =".locati&#111;n='https://forums.dunyagazetesi.com.tr';">forumlara git</></TD></TR>
<TR>
<TD style=": #ffffff" colSpan=2>Bu haber için yazılmış yorum bulunmamaktadır. </TD></TR></T></TABLE>