Emeklilere vergi iade uygulaması kaldırılıyor


BİZE GÖRE / Veysi Seviğ





Geçtiğimiz yılın son gününde Sayın Başbakan; "Ulusa Sesleniş" konuşmasında emeklilere fiş ve fatura karşılığı yapılan vergi iadesinin kaldırılacağını açıklamıştır. Sayın Başbakan'ın bu açıklamasından da anlaşılacağı üzere 01.01.2006 tarihinden itibaren tüm emeklilere aylıklarının yüzde 4'ü oranında seyyanen zam yapılmak suretiyle vergi iadesinin kaldırılmasından doğan kayıpları karşılanmış olacaktır.


Gerçekte uygulamada emeklilerin fiş ve fatura toplamada karşılaştıkları zorluklar dikkate alındığında, bu bağlamda katlandıkları zorluklardan onları kurtarmak kanımızca isabetli bir davranıştır.


Öncelikle 2005 yılı harcamalarından dolayı son defa "vergi iadesi" bildiriminde bulunacakların bu haktan yararlanabilmeleri için dikkate alacakları esaslar aşağıda özetlenmiştir.


Vergi iadesinden sosyal güvenlik kurumlarından;


. Emekli, malul, dul ve yetim maaşı alanlar,


- Emekli aylığına hak kazanmış olanlardan emekli olmadan veya emekli aylığı almakta iken vefat edenlerin aylık bağlanan ana ve babaları,


- Bütçe Kanunu'ndaki vatani hizmet tertibinden aylık alanlar,


- Şehit, dul ve yetim sıfatıyla dul ve yetim aylığı alanlar,


- Dünya Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonluğu Kazanmış Sporculara ve Bunların Ailelerine Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alanlar,


- 65 yaşını doldurmuş, muhtaç, güçsüz, kimsesiz ve sakat Türk vatandaşları,


- İstiklal Madalyası aylığı alanlar,


- Özel emekli sandıklarından emekli, maluliyet, dul ve yetim aylığı alanlar yararlanmaktadır. Vergi iadesinden yararlandırılması öngörülenlerin eşleri, çocukları ve bakmakla yükümlü oldukları kimselerin mal ve hizmet alımları da vergi iadesi uygulaması kapsamındadır.


Vergi iadesinden yararlandırılması öngörülen harcamalar ise;


. Sadece parça alımına ilişkin bir harcama olmamak kaydıyla dayanıklı tüketim mallarının bakım ve onarım giderleri,


. Şehir şebekesine bağlı su alım bedelleri ile sigara ve alkollü içkiler, bira hariç olmak üzere yapılan yiyecek ve içecek harcamaları,


. İkamet edilen konuta ait yakacak ve kira giderlerinin yüzde 20'si,


. Sosyal güvenlik kurumları veya işverenler tarafından karşılanmayan sağlık giderleri,


. Eğitim, öğretim, anaokulu ve kreş giderleri,


. Vekalet ücretleri,


. Belediye sınırları içinde yapılan yolcu taşıma giderleri ile araba kiralama giderleri hariç olmak üzere karayolu ile yapılan yolcu ve yük taşıma giderleri,


. Otel, motel ve pansiyon konaklama ücretleri,


. Tiyatro, sinema, konser verilen yerler gibi mahallere yapılan giriş ücreti ödemeleri,


. Altın, gümüş ve platin, kıymetli taş (pırlanta ve yakut gibi) yarı kıymetli taş (akik, kehribar), tabii ve suni inci alımları, bunlardan mamul her türlü ziynet eşyası ve her türlü mücevherat alımları ile süs ve ziynet eşyası alımları tutarının yüzde 20'si,


. Temizlik madde ve malzemeleri, her türlü kadın ve erkek tuvalet ve ıtriyat madde ve malzeme alımları, kolonya, çiçek, kozmetik madde alımları, kuaför ve berber ücretleri, fotoğraf, film ve tab ücreti, fotokopi, pil, ampul, floresan alımları, mutfakta kullanılan LPG alımları, duvar kağıdı dahil konutların boya ve badana giderleri, parça alımları hariç olmak üzere elektrik ve su tesisatı tamir ödemeleri vergi iadesinden yararlandırılmaktadır. Ancak vergi iadesinden yararlanacak hak sahiplerinin; harcamalarını ticari, zirai veya mesleki kazancın elde edilmesine ilişkin bir harcama niteliğinde olmaması gerekmektedir. Bu harcamalar, kişilerin tüketimine yönelik gerçek alışverişi yansıtmak zorundadır. Dolayısıyla, makul ve olağan ölçüler dışında bir ton, 500 kg kuru fasulye, 50 kg ıspanak, 100 kutu aspirin gibi alımlar için düzenlenmiş bulunan belgelerin vergi iadesinden yararlandırılması mümkün değildir.


Aşağıda belirtilen konularda yapılan harcamalar vergi iadesi kapsamına girmemektedir.


. Dayanıklı tüketim malı niteliğinde olan otomobil, motorlu bisiklet gibi özel binek araçları ve her türlü deniz araçları ile yat, kotra ve her türlü tekneler ile bunların bakım ve onarım giderleri,


. Dayanıklı tüketim malları; mobilya ve mefruşat, her türlü halı, kilim gibi yer döşemelerine ait mallar; her türlü müzik aletleri, tabanca ve av tüfeği alımları; radyo, televizyon, bilgisayar, vb. gibi elektrikli araç ve gereçleri daktilo ve benzeri nitelikte olan ve beklenen (iktisadi) ömrü bir yıldan fazla olup, hane halkının kullanımına tahsis edilen diğer dayanıklı tüketim malları için yapılan harcamalar,


. Gayrimenkul alımları ile binaların boya ve badana giderleri dışındaki bakım ve onarım giderleri, binalara yapılan kalorifer ve benzeri nitelikteki tesisata ait giderler ile her türlü inşaat malzemesine ait harcamalar vergi iadesinden yararlandırılmamaktadır.


Vergi iadesi kapsamına giren mal ve hizmet alımları; fatura, perakende satış vesikaları, perakende satış fişi, yolcu taşıma ve giriş biletleri ödeme kaydedici cihazlara ait satış fişleri, serbest meslek makbuzu ve kamu idare ve müesseseleri tarafından düzenlenen belgeler ile kanıtlanacaktır. Ayrıca kurumlar vergisinden muaf kurumların düzenlemiş bulundukları belgeler de vergi iadesinden yararlandırılmaktadır. Ancak bu belgeler üzerinden mutlaka "Kurumlar vergisinden muaftır" ibaresinin yer alması gerekmektedir.


Emekli ve emekliler gibi işleme tabi tutulanlara yapılan vergi iadesi oranı yüzde beş olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda sosyal güvenlik kurumlarından emekli, maluliyet, dul ve yetim aylığı alan hak sahiplerinin ocak-aralık ayları içerisinde elde ettikleri toplam gelirleri, ilgili dönemin net geliri olarak kabul edilmektedir.


Mevcut düzenlemeler çerçevesinde hak sahiplerine vergi iade bildirimi vermeden, daha sonra hesaplanacak vergi iade tutarlarından mahsup edilmek üzere üçer aylık dönemler halinde elde ettikleri aylıklarının yüzde 4'ü oranında avans ödemesi yapılmaktadır.


Avans ödeme dönemleri ocak-mart, nisan-haziran, temmuz-eylül aylarını kapsamakta olup, söz konusu ödemeler, avans dönemini izleyen ayın sonuna kadar aylıklarını aldıkları banka şubeleri tarafından hak sahiplerine nakden veya hesaben ödenmektedir. Ancak ekim-aralık dönemine ilişkin vergi iadeleri, ibraz edilecek bildirim üzerine ödenmekte olup, bu dönemde avans ödemesi yapılmamaktadır. Avans ödemeleri ise hak sahiplerinin izleyen yılın ocak ayında vermiş oldukları bildirim üzerinden hesaplanacak iade tutarından mahsup edilmektedir.


Sayın Başbakan'ın yapmış olduğu açıklamadan da anlaşılacağı üzere 2006 yılı başından itibaren emekliler vergi iadesi uygulamasına son verilmesi nedeniyle aylıklarını yüzde 4 oranında zamlı olarak alacaklar ve dolayısıyla 2006 yılında vergi iadesi için belge toplama ve vergi iade zarflarını düzenleme zahmetinden kurtulmuş olacaklardır.