İdari para cezalarının ödenmesi ve zamanaşımı


BİZE GÖRE / Veysi Seviğ





"Kabahatler Kanunu" 01.06.2005 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Söz konusu kanunun ikinci maddesinde yapılan tanımlamadan da anlaşılacağı üzere "Kabahat, kanunun karşılığında idari yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlıktır."


Kabahatler Kanunu'nda idari para cezalarının ödeme süresine ilişkin herhangi bir hükme yer verilmemiştir. Bu nedenle Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 437 seri numaralı Tahsilat Genel Tebliği'nin (D) bölümünde de belirtildiği üzere "idari para cezalarının ödeme süresi, ilgili kanunların da düzenlenen hallerde bu sürelerdir." Ancak, idari para cezalarının ilgili kanunlarında ödeme zamanı gösterilmeyen hallerde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun'un 37'nci maddesi dikkate alınarak ödeme süresi belirlenecektir. (16.12.2005 gün ve 26025 sayılı Resmi Gazete)


Buna göre, özel kanunlarında ödeme süresi belirtilmemiş idari para cezalarının, Kabahatler Kanunu'nun 26'ncı maddesine göre ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içerisinde ödenmesi gerekmekte olup, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun'un 37'nci maddesi uyarınca işlem yapılması söz konusu olabilecektir.


Söz konusu kanunun 37'nci maddesi uyarınca, "...kanunlarında ödeme zamanı tespit edilmemiş amme alacakları "Maliye Bakanlığı'nca" belirlenecek usule göre yapılacak tebliğden itibaren bir ay içinde ödenir." Dolayısıyla; "tebligatın, idari yaptırım kararını veren kamu tüzel kişilerince idari yaptırım kararlarında" ödemenin bir ay içinde yapılması gerektiği hususu belirtilecektir.


İdari yaptırım kararı veren idareler, idari para cezalarını kanuni ödeme süresi içinde ya da idari yaptırım kararlarının kesinleşmesinden önce ödemek isteyen kişilerden tahsil edecek ve tahsil ettiği tutarları Hazine hesabına aktaracaktır.


Diğer yandan Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanunu'nun 102'nci maddesinde de hükme bağlandığı üzere "Amme alacağı, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren beş yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar." Ancak buna karşılık "para cezalarına ait hususi kanunlarındaki zamanaşımı hükümleri mahfuzdur."


Mevcut düzenlemeler çerçevesinde "zamanaşımından sonra mükellefin rizaen yapacağı ödemeler kabul olunur."


Kabahatler Kanunu'nun 21'inci maddesinde de "yerine getirme zamanaşımı belirlenmiştir. Buna göre de yerine getirme zamanaşımının dolması halinde idari para cezasına veya mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin karar artık yerine getirilmez."


Yerine getirme zamanaşımı süresi Kabahatler Kanunu'nda miktarlarına göre farklı olarak belirlenmiş bulunmaktadır. (Md. 21) Buna göre yerine getirme zamanaşımı;


. Elli bin YTL veya daha fazla idari para cezasına karar verilmesi halinde yedi,


. Yirmi bin YTL'si veya daha fazla idari para cezasına karar verilmesi halinde beş,


. On bin YTL veya daha fazla idari para cezasına karar verilmesi halinde dört,


. On bin YTL'den az idari para cezasına karar verilmesi halinde üç yıldır.


Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin zaman aşımı süresi ise on yıldır.


Mevcut hukuki düzenlemeler uyarınca Kabahatler Kanunu kapsamındaki idari para cezalarının tahsil zamanaşımı süresi bu ilkeler çerçevesinde belirlenecektir. Ancak idari yaptırımın yerine getirilmesine başlanamaması veya yerine getirilememesi halinde zamanaşımı işlemeyecektir. Ayrıca Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun'un 103 ve 104'üncü maddelerinde yer alan özel durumlar dikkate alınarak işlem yapılması gerekmektedir.


Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun'un 104'üncü maddesi uyarınca, "Borçlunun yabancı memlekette bulunması, hileli iflas etmesi veya terekesinin tasfiyesi dolayısıyla hakkında takibat yapılmasına imkan yoksa bu hallerin devamı müddetince zamanaşımı işlemez."


"Zamanaşımı ise işlenmemesi sebeplerinin kalktığı gün bitmesinden itibaren başlar veya durmasından evvel başlamış olan cereyanına devam eder."