Gayrimenkul zilyetlik devir sözleşmelerinde sorumluluk


12/12/2005 09:33:08


BİZE GÖRE / Veysi Seviğ





Harçlar Yasası'nın dördüncü kısmı "Tapu ve Kadastro Harçları" ile ilgili hükümleri içermektedir. (Madde: 57-70)


Yasal düzenleme gereği olarak "Tapu ve kadastro işlemlerinden" bu yasa kapsamında olan işlemler "tapu ve kadastro harçlarına tabidir. (Madde: 57)


Tapu ve kadastro harçlarını yasaya bağlı tarifede belirtilen kişiler, tarifede belirtilmeyen işlemlerde, taraflar arasında kararlaştırılmamış ise aşağıda yazılı olan kişiler ödemekle yükümlüdür.


. Mülkiyet ve mülkiyetten gayri ayni hakları iktisap edenler,


İktisap eden kişilerin birden fazla ise harçları hisseleri oranınca öderler.


. İpotek tesisinde ipoteği tesis edenler,


. Kadastro işlerinde adlarına tescil yapılanlar,


. Miras nedeniyle çıplak mülkiyetin mirasçı adına tescilinde çıplak mülkiyet sahibi olanlar,


. Rücularda rücu eden taraf,


. Bunlar dışında kalan işlemlerde lehine işlem yapılmış olanlar,


Tapu ve kadastro harcının yükümlüsüdür.


Diğer yandan söz konusu yasanın mükerrer 69'uncu maddesi uyarınca "Tapu ve kadastro idareleri, devredenin ve iktisap edenin adı ve adresi ile gayrimenkulün harca esas tutulan değerini ve vasıflarını noterlerde düzenledikleri veya tasdik ettikleri gayrimenkullerin zilyetlik devir sözleşmelerinin birer örneğini şekli ve içeriği Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen listelerle birlikte işlemin yapıldığı tarihi izleyen ay başından itibaren en geç 15 gün içinde ilgili vergi dairesine bildirmek zorundadırlar.


Bu hükme göre bildirme mecburiyetini yerine getirmeyenlere Vergi Usul Yasası hükümleri çerçevesinde ceza uygulanmaktadır.


Ayrıca, "Gerekli harçları tamamen almadan işlem yapan memurlar, harcın ödenmesinden mükellefler ile müteselsilen sorumludurlar." (Madde: 128)


Noterlik Yasası'nın birinci maddesinde de noterliğin bir kamu hizmeti olduğu belirtilmiş ve aynı yasanın "Noterlerin genel olarak yapacakları işler" başlıklı 60'ıncı maddesinin dördüncü bendinde bu yasaya göre dışarıda yazılıp getirilen kağıtların üzerinde imza, mühür veya herhangi bir işareti veya tarihi onaylamanın, beşinci bendinde ise bu yasa hükümlerine göre yapılan işlemlerin dairede kalan asıl ve örneklerinden veya getirilen kağıtlardan örnek çıkarıp vermenin noterlerin görevlerinden olduğu, aynı yasanın 82'nci maddesinde ise bu yasa hükümlerine göre belgelendirilen işlemlerin resmi sayılacağı hususu kurala bağlanmıştır.


Uygulamada bazı durumlarda tapuda kaydı bulunmayan gayrimenkuller noterlik dışında düzenlenen zilyetlik devir sözleşmeleri ile devredilmekte, bununla birlikte kimi zaman sözleşmeye güven duyulmasının sağlanması veya sözleşmenin resmiyet kazanması gibi amaçlarla noterde sözleşmelerin örneğinin çıkarılması yoluna gidilmektedir.


Harçlar Yasası'na ekli 4 sayılı tarifenin 20 (a) maddesinde gayrimenkullerin zilyetlik devir sözleşmeleri ile devri, sözleşmenin noterde veya noterlik dışında yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın harca tabi tutulması ve hesaplanacak harcın zilyetlik devir sözleşmesi yapılmadan önce beyan edilerek ödenmesi öngörülmüştür.


Mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde noterlerin gerek kendilerinin düzenleyecekleri ve gerekse daha önceden noterlik dışında düzenlenerek örnek çıkarmak için kendilerine ibraz edilen zilyetlik devir sözleşmeleri ile ilgili işlem yapmadan önce, harcın ödenmesini sağlamak veya harcın ödendiğinin kanıtlanmasını istemek, önlerine gelen bu tip sözleşmelerin birer örneğini listeleyerek Maliye Bakanlığı'na bildirmekle yükümlü oldukları ve bu yükümlülüğü yerine getirmeyen noterlerin tapu harcının ödenmesinden Harçlar Yasası'nın 128'inci maddesine göre sözleşmenin taraflarıyla birlikte müteselsilen sorumlu bulundukları sonucuna ulaşılmaktadır.


Bu durumda, tapuda kaydı bulunmayan gayrimenkullerin zilyetlik devir sözleşmeleri ile devrine ilişkin ve örnek çıkartılmak için önlerine getirilen sözleşmeleri Maliye Bakanlığı'na bildirmeyen ve harcın ödendiği kanıtlanmadan işlem yapan noterler, tapu harcının ödenmesinden müteselsilen sorumlu tutulmaktadırlar.


Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu tarafından verilen karar uyarınca da, "Gayrimenkullerin zilyetlik devir sözleşmelerinde noterlerin tapu harcının ödenmesinden müteselsilen sorumlu oldukları" sonucuna varılmıştır. (E. No: 2003/261, K. No: 2003/431)


Not: Söz konusu karar için bakınız: "Lebib Yalkın, Mevzuat Dergisi" Aralık 2005, Sf: 235-238