Küçük ve orta büyüklükteki işletme ölçüsü (KOBİ tanımı)


30/11/2005 08:59:29


BİZE GÖRE / Veysi Seviğ





Bakanlar Kurulu'nun 2005/9617 sayılı kararı ile kabul edilen "Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik" Resmi Gazete yayımlanmış bulunmaktadır. (18 Kasım 2005 gün ve 25997 sayılı Resmi Gazete)


Yönetmeliğin 18'inci maddesi uyarınca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bu yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin esasları belirlemeye ve tebliğ çıkarmaya yetkili olup, söz konusu yönetmelik Resmi Gazete'de yayım tarihi olan 18 Kasım 2005'ten altı ay sonra yürürlüğe girecektir.


Yönetmeliğin 4'üncü maddesinde yer alan tanımlamaya göre "İşletme: Yasal statüsü ne olursa olsun, bir veya birden çok gerçek veya tüzel kişiye ait olup, bir ekonomik faaliyette ulunan birimleri" ifade etmektedir. Bu bağlamda "İkiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu yirmibeş milyon Yeni Türk Lirası'nı aşmayan ve ...yönetmelikte mikro işletme, küçük işletme ve orta yükümlükteki işletme olarak sınıflandırılan işletmeler "KOBİ" olarak tanımlanmaktadır.


Küçük ve orta çaplı işletmeler kendi içersinde üç gruba ayrılmaktadır. Buna göre;


. On kişiden az çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu bir milyon Yeni Türk Lirası'nı aşmayan küçük ölçekli işletmeler "mikro işletme", (X)


. Elli kişiden az çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu beş milyon Yeni Türk Lirası'nı aşmayan işletmeler "küçük işletme",


. İkiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu yirmibeş milyon Yeni Türk Lirası'nı aşmayan işletmeler "orta büyüklükteki işletme" olarak kabul edilecektir.


Diğer yönden KOBİ'ler, çalışan sayıları veya mali bilgilerinin tespitine yönelik olarak; diğer işletmeler ile olan sermaye veya oy hakkı ilişkilerine göre bağımsız işletmeler, ortak işletmeler ve bağlı işletmeler olarak üçe ayrılmaktadır. (Yönetmelik madde: 7)


Bu ayırıma göre;


. Gerçek veya tüzel kişilerin sahip olduğu ve yönetmelik hükümleri gereği olarak veya bağlı işletme sayılmayan bir işletme:


- Başka bir işletmenin yüzde 25 veya daha fazlasına sahip değilse,


- Herhangi bir tüzel kişi veya kamu kurum ve kuruluşu veya birkaç bağlı işletme tek başına veya müştereken bu işletmenin yüzde 25 veya daha fazla hissesine sahip değilse,


- Konsolide edilmiş hesaplar düzenlemiyorsa ve konsolide hesaplar düzenleyen başka bir işletmenin hesaplarında yer almıyorsa ve bu nedenle bağlı bir işletme değilse,


bağımsız işletme olarak kabul edilecektir.


. Bir işletmenin tek başına veya bağlı işletmeleriyle birlikte hakim etki yaratmayacak şekilde, başka bir işletmenin oy hakları veya sermayesinin yüzde 25'inden fazlasına ve yüzde 50'sinden azına sahip olması, yahut kendisinin oy hakları veya sermayesinin yüzde 25'inden fazlasına ve yüzde 50'sinden azına başka bir işletmenin hakim etki yaratmayacak şekilde sahip olması durumunda bunlar ortak işletme sayılacaktır.


. Bir işletme;


- Başka bir işletmenin sermaye ve oy haklarının çoğunluğuna sahip olma,


- Başka bir işletmenin yönetim, yürütme veya denetim kurulu üyelerinin çoğunluğunu atama veya azaltma yetkisine sahip olma,


- Başka bir işletmenin hissedarı veya ortağı olup, bu işletmenin diğer veya ortaklarıyla yaptığı anlaşma ile bunların oy haklarının çoğunluğunu tek başına kontrol etme hakkına sahip olma,


şartlarından en az birini taşıması halinde bağlı işletme sayılacaktır.


Müşterek hareket eden gerçek kişi veya gerçek kişi grupları yoluyla bağlı işletme ilişkilerinden bir veya birkaçına sahip olan işletmeler, faaliyetlerinin bir kısmını veya tamamını aynı piyasa veya yakın piyasalarda gerçekleştiriyorlarsa bağlı işletme sayılacaktır.


Bir işletmede çalışanların toplam sayısı, o işletmedeki yıllık iş birimlerinin toplam sayısına göre belirlenecektir. Hangi süre ile olursa olsun, yılın veya günün belirli bölümlerinde veya mevsimlik işlerde çalışan kişiler yıllık iş biriminin kesirlerini oluşturacaktır. Doğum izni ve birinci dereceden yakınlarının ölümü veya hastalık nedeniyle kullanılan izinler dikkate alınmayacaktır.


Uygulama açısından;


- İlgili işletmede çalışan işçi, işveren vekilleri ve işverenler ile işletme sahipleri,


- İşletmede düzenli olarak iş gören ve bunun karşılığında bir ücret alan ortaklar,


çalışan olarak dikkate alınacaktır. Ancak çıraklık ve mesleki eğitim sözleşmesi kapsamında işletmede mesleki eğitim gören çıraklar ve staj yapan öğrenciler çalışan sayısına dahil edilmeyecektir.


(X) Mali bilanço: Bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren mali tabloyu ifade etmektedir.