<TABLE id=lobby cellSpacing=3 cellPadding=3 width="100%" border=0 ns:msxsl="urn:schemas-microsoft-com:xslt" ns:user="https://www.dunyagazetesi.com.tr">
<T>
<TR>
<TD id=title style="PADDING-BOTTOM: 10px; CURSOR: text; PADDING-TOP: 10px">Arsa ve arazi asgari birim değerlerini kim nasıl tespit eder?</TD></TR>
<TR>
<TD =dei&#111;n colSpan=2>
<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0>
<T>
<TR>
<TD =date vAlign=top>28/11/2005 09:23:16</TD></TR></T></TABLE>BİZE GÖRE / Veysi Seviğ





Son günlerde emlak vergisi uygulamasında esas alınacak olan arza ve arazilere ait birim metrekare fiyatları üzerine oluşturulan tartışmalar giderek yoğunlaşmıştır. Bu bağlamda il ve ilçeler esas alınarak yapılan karşılaştırmalarda ortaya çıkan tutarsızlıklar üzerine yoğunlaştırılan eleştirilerin büyük bir bölümünde haklılık yapının bulunduğunu da kabul etmek gerekmektedir.


Ancak ülkemizde söz konusu birim metrekare fiyatlarının belirlenmesinde esas alınarak Vergi Usul Yasası'nın mükerrer 49'uncu maddesi uyarınca mahalli olarak kurulan "Takdir komisyonlarının arsalara ve araziye ait asgari birim değer tespitine ilişkin dört yılda bir yapacakları takdirler, tarh ve tahakkuk işleminin yapılacağı sürenin başlangıcından en az altı ay önce karara bağlanarak, arsalara ait olanlar takdirin ilgili bulunduğu il ve ilçe merkezlerindeki ticaret odalarına, ziraat odalarına ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları ile belediyelere, araziye ait olanlar ise il merkezlerindeki ticaret ve ziraat odalarına ve belediyelere imza karşılığı" verilmektedir. Bu nedenle 2006 yılında uygulanacak olan asgari ölçüde birim değerleri istisnaları hariç olmak üzere 30 Haziran 2005 tarihinde ilgili yerlere teslim edilmiştir. Bu değerleri herkesin görüp ve incelemesi mümkündür.


Büyükşehir belediyesi bulunan illerde takdir komisyonu kararları, vali veya vekalet vereceği memurun başkanlığında defterdar veya vekalet vereceği memur, vali tarafından görevlendirilen tapu sicil müdürü ile ticaret odası, serbest muhasebeci mali müşavirler odası ve esnaf-sanatkarlar odaları birliğince görevlendirilecek birer üyeden oluşan merkez komisyonuna verilmektedir. Bu bağlamda Merkez Komisyonu kendilerine tebliğ edilen kararları on beş gün içinde inceleyerek belirlediği değerleri takdir komisyonuna geri gönderebilmektedir. Merkez Komisyonları tarafından farklı değerlerin belirlenmesi halinde bu değerler ilgili takdir komisyonları tarafından yeniden takdir yapılmak suretiyle dikkate alınmaktadır.


İlgili takdir komisyonu tespitlerine göre arsa ve arazi sahiplerinin düzeltme isteme veyahut da dava açma hakkı yoktur. Bu nedenle Takdir Komisyonu kararlarına karşı kendilerine karar tebliğ edilen daire, kurum, teşekküller ile ilgili mahalle ve köy muhtarlarının on beş gün içinde ilgili vergi mahkemesi nezdinde dava açma yetkisi vardır. Vergi mahkemelerince verilecek kararlar aleyhine de on beş gün içinde Danıştay'a başvurulabilinir.


Kesinleşen asgari ölçüde arsa ve arazi birim değerleri, ilgili belediyelerde ve muhtarlıklarda uygun bir yere asılmak suretiyle tarh ve tahakkukun yapıldığı yılın başında mayıs ayı sonuna kadar ilan edilir.


Ülkemizde arsa ve arazi asgari birim değerleri belediyeler esas alınmak suretiyle belirlenmektedir. Bu nedenle Vergi Usul Yasası'nın 72'nci maddesi uyarınca "Arsalara ait asgari ölçüde birim değer tespitinde takdir komisyonu; belediye başkanı veya tevkil edeceği memurun başkanlığı altında belediyenin yetkili bir memuru ile tapu sicil müdürü veya tevkil edeceği bir memur ve ticaret odasınca seçilmiş bir üye ile ilgili mahalle ve köyün muhtarından" oluşmaktadır.


Arazilere ait asgari ölçüde birim değer tespitinde takdir komisyonları valinin başkanlığı altında defterdar, Tarım ve Orman Bakanlığı il müdürü ile il merkezlerindeki ticaret ve ziraat odalarından seçilmiş birer üyeden oluşmaktadır.


Takdir komisyonları daimi veya geçici olarak kurulmaktadır. Daimi komisyonların nerelerde kurulacağı konusunda karar verme yetkisi Maliye Bakanlığı'na aittir.


Ülkemizde 2006 yılı birim asgari değer tespitine ilişkin olarak yaklaşık 3.500 civarında takdir komisyonu kurulmuş ve kuruldukları yerlerde birim asgari değer tespiti yapmıştır.


Arsa ve araziler için tespit edilen birim asgari değerlerin hemen hemen tümü rayiç değerin altındadır. Ancak istisnai olarak bazı yerlerde bu değerlerin rayiç değer üzerinde olduğu yönünde yakınmalar vardır.


Yukarıya aynen aktarmış bulunduğumuz yasal düzenlemeler çerçevesinde belirlenen birim asgari değerlerden mahalle ve köy muhtarlarının bilgisi vardır. Bir başka açıdan köy ve mahalle muhtarları ve değerlerin tespitine yardımcı olmuşlardır.


Ancak tüm bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere sahibi bulunduğu arsası veya tarlası (arazisi) için değer biçilen kişinin yani mülk sahibinin hukuken söz hakkı yoktur. Kanımızca eleştirilmesi gereken de budur.


Söz konusu yasal düzenlemenin yürürlüğe girmiş olduğu tarihlerde ve daha sonrasında bu köşede arsa ve arazi sahiplerinin biçilen değerlere karşı yargı yoluna başvurularının yasal düzenleme ile kısıtlanamayacağı yönünde uyarılarımız olmuştur.


Arsa ve araziler için her dört yılda bir yapılan tespitler, mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde devamlı yakınma konusu olacak ve dolayısıyla tespit edilen değerler de bu görüş çerçevesinde eleştirilecektir.</TD></TR></T></TABLE>