<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0>
<T>
<TR>
<TD =date vAlign=top>14/11/2005 09:26:44</TD></TR></T></TABLE>BİZE GÖRE / Veysi Seviğ





Vergi Usul Yasası'nın 234'üncü maddesi gereği olarak "birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin; vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir."


"Dolayısıyla vergiden muaf esnaftan alınan mal veya yaptırılan iş karşılığında bunlar tarafıdan imzalanan gider pusulası fatura hükmü taşımaktadır." Bu bağlamda gider pusulasını malı alan veya hizmeti yaptıran kişi bastıracak, belgeye yazılması gereken bilgileri doldurduktan sonra malı satan veya hizmeti veren esnafa imzalatacaklardır." (Özyer, M. Ali "Vergi Usul Kanunu Uygulaması 3. Baskı Sf: 232)


Yasal düzenlemeden de anlaşılacağı üzere kural olarak gider pusulası;


- Birinci ve ikinci sınıf tüccarların,


- Kazancı basit usulde tespit edilenlerin,


- Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin,


- Serbest meslek erbabının,


vergiden muaf esnaftan aldıkları mal veya yaptırdıkları işi, düzenledikleri gider pusulası ile belgelendirmeleri gerekmektedir.


Diğer yandan bu belge, yani gider pusulası birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir.


Gider pusulası işletmeler açısından rastgele kullanılabilecek bir belge türü değildir. Vergi Usul Yasası'nın 234'üncü maddesi bu bağlamda gider pusulasının kullanımını kısıtlamış bulunmaktadır. Şöyle ki;


* Gider pusulası şahsi varlıklarını satan bir kişiden birinci ve ikinci sınıf tüccarların bu eşyaları satın almaları sırasında düzenlenebilir. Ancak bu aşamada gider pusulasının düzenlenerek kişisel nitelikteki bir malın alımının yapılması aşamasında söz konusu malı şahsi nitelikte yani ticari amaç dışında kullanım özelliğini taşımasına dikkat edilir.


Gelir Vergisi Yasası'nın 234'üncü maddesinde de zati eşya nitelendirilen "... altın, mücevher gibi kıymetli eşya" gerçekte zati eşyayı örnekler mahiyettedir.


Buna karşılık ticari amaçla kullanılmak üzere birinci ve ikinci sınıf tacirler tarafından satın alınan iktisadi kıymetlerin mutlak suretle fatura ile kanıtlanması gerekmektedir.


Ticari nitelikte kullanılması söz konusu olan bir iktisadi kıymetin bu bağlamda gider pusulası ile satın alınması mümkün değildir.


Vergi Usul Yasası'nın 232'nci maddesi gereği olarak birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlere defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler;


. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara,


. Serbest meslek erbabına,


. Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara,


. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;


. Vergiden muaf esnafa,


sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.


Bu bilgiler ışığında gider pusulasının kullanım alanını belirlemek açısından iki önemli unsur özellik kazanmaktadır. Buna göre;


. Yaptırılan işin veya satın alınan malın vergiden muaf esnaf tarafından yapılmış veyahut da satılmış olması,


. Satılan malın zati eşya niteliğinde olması,


Bu iki ana özellik dışında bazı hallerde herhangi bir işin vergi mükellefi olmayan bir kişi tarafından yapılmış olması halinde de gider pusulası düzenlenebilmektedir.


Ancak bir iş makinesinin veya benzeri nitelikte bir iktisadi kıymetin gider pusulası ile satın alınması mümkün değildir. Çünkü bu iktisadi kıymetlerin şahsi eşya olma özelliği yoktur.


Uygulamada zati eşya niteliği taşımayan buna karşılık ticari niteliği üstün olan bazı kıymetlerin gider pusulası ile kanıtlanabileceği yönünde oluşturulan görüşlerin bu açıdan herhangi bir hukuki dayanağı bulunmamaktadır. Ancak buna rağmen yapılan bazı devir işlemlerinde veya ayni sermaye koyma aşamalarında gider pusulası ile edinilmiş veya "Bu mallar şahsıma aittir" gibi beyanlarla özellikle üretim araçlarının belgelendirildiğine tanık olunmaktadır.