Bağımsız Denetim Firmaları kooperatifleri denetleyebilecek mi? Yine bir yönetmeliğin çıkarılması sonucu bu netleşecek.
Ancak yeni bir müessese oluşturulmak üzere.Türmob ne diyor?Nerede?
Göreceğiz.

Kooperatifler Kanunu Tasarısı:

ALTINCI BÖLÜM
Denetim
A) Yıllık denetim
I. Genel olarak
MADDE 91 - (1) Kooperatifler, ekonomik durumlarının tespiti ve kooperatif yönetiminin hukuka uygunluğunun belirlenmesi amacıyla, her hesap döneminde zorunlu olarak denetlenir. Bu denetime tabi tutulmamış finansal tablolar ile yönetim kurulu faaliyet raporu genel kurulda görüşülemez.
II. Denetimin konusu ve kapsamı
MADDE 92 - (1) Kooperatifin; tesisleri, malvarlığı durumu ve yönetimi, ortaklarla olan işlemleri ve bu işlemlerin dışındaki diğer yıllık hesap ve işlemleri, işletme konusu ve faaliyet alanlarına uygun işlemlerde bulunup bulunmadığı, finansal tablolar ile yönetim kurulu faaliyet raporundaki bilgilerin doğruluğu yıllık denetimin konusunu oluşturur.
(2) Bu denetim; mevzuata ve genel kabul görmüş muhasebe esas ve ilkelerine uygunluk yönünden kooperatifin varlıkları, defter, kayıt ve belgeleri ile yönetim kurulu faaliyet raporu üzerinde yapılır. Yapılan denetimler, yönetim kurulunca hesap yılı içerisinde gerçekleştirilen faaliyet ve işlemlerin etkinlik, verimlilik ve sürdürülebilirlik açısından değerlendirmesini de içerir.
B) Ġncelemeler
MADDE 93 - (1) Denetim kooperatifleri, ortakların kooperatif hakkındaki şikâyetlerini inceler.
(2) Kooperatiflerden sorumlu bakanlıklar; denetim kooperatiflerinden gerekli görülen konularda inceleme yapılmasını, ilgililerin uyarılmasını, inceleme sonuçları hakkında bakanlığa bilgi verilmesini istemeye yetkilidir.
(3) Denetim kooperatifleri, bu madde gereğince gelen talepler hakkında ivedilikle inceleme yaptırarak talep sahiplerine yazılı olarak bilgi verir.
C) Denetim kooperatifleri
I. Genel olarak
MADDE 94 - (1) Bu kanun gereğince yapılacak yıllık denetim ve incelemeler, denetim kooperatifleri tarafından gerçekleştirilir.
(2) Denetim kooperatifleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca Kooperatif Denetim Yetki Belgesi verilen kooperatif ve üst kuruluşlarıdır.
(3) Denetim yetkisi verilen kooperatiflerin işletme konusunun münhasıran denetim ve danışmanlık hizmeti olması, ortaklarının kooperatif denetçisi olması ve denetim faaliyetlerini ortakları eliyle yürütmesi gerekir.
(4) Denetim yetkisi verilen üst kuruluşun, işletme konuları arasında denetim ve danışmanlık hizmetinin bulunması, yönetim kurulu üyelerinden en az birinin bu kanunun 96 ncı maddesindeki nitelikleri taşıması, bünyesinde denetim faaliyetlerinden sorumlu ayrı bir denetim birimi bulunması ve denetim faaliyetlerini kooperatif denetçileri eliyle yürütmesi gerekir.
2013-10-23 37
(5) Denetim kooperatifi, denetimini üstlendiği kooperatiften harcamaları ve hizmetlerine karşılık uygun bir ücret talep etme hakkına sahiptir. Ücretlendirmeye ilişkin usul ve esaslar 105 inci maddeye göre çıkarılacak yönetmeliğe göre belirlenir.
II. Denetim kooperatifinin belirlenmesi
MADDE 95 - (1) Kooperatif genel kurulu, denetlenecek hesap döneminin ilk altı ayı içerisinde denetim kooperatifini belirler. Bu denetim kooperatifi, yerine yenisi belirlenmedikçe izleyen hesap dönemlerinde de görevine devam eder.
(2) Genel kurul, belirlediği denetim kooperatifini, yerine yenisi belirlenmek şartıyla görevden alabilir.
(3) Yeni kurulan bir kooperatifin ilk hesap dönemi ve birinci fıkrada belirtilen süre içerisinde denetim kooperatifini belirlemeyen bir kooperatifin de içinde bulunduğu hesap döneminin denetimi, yönetim kurulu üyelerinden veya kooperatif ortaklarından herhangi birinin talebi üzerine veya re’sen Türkiye Milli Kooperatifler Birliğince belirlenecek denetim kooperatifi tarafından yerine getirilir. Genel kurul, yapılacak ilk olağan toplantısında bu denetim kooperatifinin yerine yenisi belirler. Aksi halde, genel kurul, mevcut denetim kooperatifini izleyen hesap dönemlerinin denetimi için belirlemiş sayılır.
(4) Belirlenmiş bir denetim kooperatifinin görevi reddi veya sözleşmeyi feshetmesi, görevlendirme kararının iptal olması, butlanı veya denetim kooperatifinin kanuni sebeplerle veya diğer herhangi bir nedenle görevini yerine getirememesi veya görevi yapmasının engellenmesi hallerinde, yönetim kurulu üyelerinden veya kooperatif ortaklarından herhangi birinin talebi üzerine veya re’sen Türkiye Milli Kooperatifler Birliği o hesap döneminin denetimi için yeni denetim kooperatifi belirler. Genel kurul, yapılacak ilk olağan toplantısında bu denetim kooperatifinin yerine yenisi belirler. Aksi halde, genel kurul, mevcut denetim kooperatifini izleyen hesap dönemlerinin denetimi için belirlemiş sayılır.
(5) Bu madde hükümlerine göre görevlendirilen denetim kooperatifi, yönetim kurulunca ticaret siciline tescil ettirilir, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilir ve elektronik ortamda oluşturulan merkezi veri tabanına kayıt edilir.
III. Kooperatif denetçileri
1. Kooperatif denetçisi olabilecekler
MADDE 96 - (1) Kooperatif denetçiliği yetki belgesine sahip olanlar kooperatif denetçisi olabilirler. Bu yetki belgesinin alınmasına ilişkin şartlar 104 üncü maddeye göre çıkarılacak yönetmelikte belirlenir.
2. Kooperatif denetçisinin görevlendirilmesi
MADDE 97 - (1) Denetim kooperatifi, denetimini üstlendiği kooperatif için her hesap döneminde en az bir kooperatif denetçisi görevlendirir.
(2) Bir kooperatif denetçisi, aynı kooperatifin yıllık denetimini arka arkaya en fazla üç yıl süreyle yapabilir ve en az iki yılı geçmedikçe yeniden görevlendirilemez.
(3) Kooperatif denetçisi;
a) Ortağı, yönetim kurulu üyesi veya çalışanı olduğu,
b) Denetime konu hesap dönemine ait ticari defterlerinin tutulmasına veya finansal tablolarının çıkarılmasına katkıda bulunduğu,
c) Yönetim kurulu üyelerinin alt veya üst soyundan biri, eşi veya üçüncü derece dâhil, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısımı olduğu,
2013-10-23 38
d) Danışmanlık hizmeti verdiği
kooperatiflerin denetiminde görevlendirilemez.
(4) Görevlendirilen kooperatif denetçisinin kooperatif veya yönetim kurulu üyeleri ile ticari, mali ve kişisel türden tarafsızlığını bozabilecek ilişkilerinin olması halinde, yerine yenisi görevlendirilir.
D) Denetimin yapılması
I. Genel olarak
MADDE 98 - (1) Görevlendirilen kooperatif denetçisi, yıllık denetim kapsamında kooperatif işlemlerinden bilgi edinmek ve gerekli kayıtların usulüne uygun olarak tutulmasını sağlamak amacıyla düzenli olarak kooperatifin defterlerini inceler ve kooperatifin nakit mevcudu ile menkul değerlerini kontrol eder.
(2) Denetim kooperatifi, yapacakları yıllık denetim ve incelemelere başlamadan önce denetimin ne zaman başlayacağı konusunda yönetim kurulunu bilgilendirir.
II. Ġbraz yükümü ve bilgi alma hakkı
MADDE 99 - (1) Yönetim kurulu, kanuna uygun ve özenli bir denetim için gerekli bütün bilgi ve belgeleri görevlendirilen kooperatif denetçisine vermekle yükümlüdür.
(2) Yönetim kurulu, kooperatifin defterlerinin, yazışmalarının, belgelerinin, varlıklarının, borçlarının, kasasının, kıymetli evrakının, envanterinin incelenerek denetlenebilmesi için görevlendirilen kooperatif denetçisine gerekli imkânları sağlar.
(3) Kooperatif denetçisi, yapılacak denetimin sıhhati açısından gerekirse, kooperatifin iştiraklerine ait bilgi ve belgeleri isteyebilir.
(4) Yönetim kurulu, kooperatifin finansal tabloları ve yıllık faaliyet raporunun onaylı birer örneğini gecikmeksizin görevlendirilen kooperatif denetçisine verir.
III. Denetim raporu
MADDE 100 - (1) Kooperatif denetçisi, yapılan denetimin türü, kapsamı, niteliği ve sonuçları hakkında, gereken açıklıkta, anlaşılır ve geçmiş yılla karşılaştırmalı olarak hazırlanmış bir denetim raporu düzenler. Bu rapor, yönetim kurulu faaliyet raporunun denetim kooperatifine teslimini izleyen 30 gün içerisinde yönetim kuruluna teslim edilir.
(2) Raporun esas bölümünde;
a) Defter tutma düzeninin ve finansal tabloların kanun ve anasözleşme hükümlerine uygun olup olmadığı,
b) Yönetim kurulunun, denetim kapsamında istenen açıklamaları yapıp yapmadığı ve belgeleri verip vermediği,
c) Finansal tablolar ile bunların dayanağı olan defterlerin; öngörülen hesap planına uygun tutulup tutulmadığı, kooperatifin malvarlığı, finansal ve gelir-gider durumunun gerçeğe uygun olarak ve dürüst bir şekilde yansıtıp yansıtmadığı,
d) Hesap dönemi içerisinde gerçekleştirilen ortaklık işlemlerinin ve diğer yönetsel işlemlerin, kanun ve anasözleşme hükümleri uyarınca uygun olup olmadığı,
e) Kooperatifin kanuna, anasözleşmeye ve genel kurul kararlarına uygun olarak yönetilip yönetilmediği,
f) Hesap dönemi içerisinde yönetim kurulunca gerçekleştirilen faaliyet ve işlemlerin kooperatifin verimliliği ve geleceği açısından yerinde olup olmadığı,
2013-10-23 39
belirtilir.
(3) Raporun sonuç bölümünde, denetimin sonucuna yer verilir. Bu bölüm, denetimin konusu, türü ve kapsamı ile kooperatif denetçisinin açıkça olumlu, olumsuz veya sınırlı olumlu görüşünü içerir ve anlaşılır bir şekilde yazılır.
(4) Denetim raporu, kooperatif denetçisi ile birlikte denetim kooperatifi temsilcileri tarafından imzalanarak yönetim kuruluna teslim edilir.
(5) Yönetim kurulu, denetim raporunu teslim tarihini takip eden yedi gün içerisinde elektronik ortamda oluşturulan merkezi veri tabanına kaydeder.
(6) Kooperatif denetçisi veya denetim kooperatifince görevlendirilen temsilci, denetim raporunun görüşüleceği genel kurul toplantısına katılır, hazırlanan raporda yer alan bilgiler çerçevesinde ortakları bilgilendirir ve yönetim kurulunca gerçekleştirilen iş ve işlemler hakkındaki kanaatlerini açıklar.
IV. Denetim kooperatifleri ve kooperatif denetçilerinin yükümlülükleri
MADDE 101 - (1) Denetim kooperatifleri, görevlerini doğru, bağımsız ve tarafsız yapmak ve sır saklamakla yükümlüdürler. Bu yükümlülük, denetim kooperatifinin yönetim kurulu üyeleri ve çalışanları ile denetimi yapan kooperatif denetçilerini kapsar. Bunlar, görevleri sırasında öğrendikleri ticari sırları yetkili merciler dışında kimseye açıklayamazlar.
(2) Birinci fıkradaki yükümlülüklerin yerine getirilmesinde ihmali bulunanlar kooperatifin bundan dolayı oluşacak zararından sorumludurlar. Bu kişilerin verdikleri zarar sebebiyle, her bir denetim için üçyüzbin Türk Lirasına kadar tazminata hükmedilebilir. Bu sınırlama denetime birden çok kişinin katılmış veya birden çok sorumluluk doğurucu eylemin gerçekleştirilmiş olması hâlinde de geçerlidir.
(3) Denetim kooperatifleri ve denetimi yapan kooperatif denetçileri, kanuni görevlerini yerine getirmemeleri ve hazırlanan raporlardaki kendi kusurlarından kaynaklanan yanlış ve yanıltıcı bilgi ve kanaatler nedeniyle kooperatifin, ortakların ve kooperatif alacaklılarının uğradıkları zararlardan sorumludurlar.
(4) Bu madde kapsamına giren sorumluluk hallerinde, zarar veren kişi birden fazla ise sorumluluk müteselsildir.
(5) Denetim kooperatifinin rücu hakkı saklıdır.
(6) Bu hükümlerden doğan tazmin yükümü sözleşmeyle ortadan kaldırılamaz ve sınırlandırılamaz.
E) Gümrük ve Ticaret Bakanlığının denetime iliĢkin yetkileri
I. Denetim kooperatiflerinin gözetimi ve denetlenmesi
MADDE 102 - (1) Denetim kooperatiflerinin bu bölüm kapsamında yürüttükleri denetim faaliyetleri Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca denetlenebilir.
(2) Denetim kooperatiflerinin denetime yönelik faaliyetleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca, her üç yılda bir denetlenir ve bu kooperatiflerin elektronik ortamda oluşturulan merkezi veri tabanına girecekleri bilgiler üzerinden takip edilir. Yapılan takipler ve denetim sonucunda kooperatife gerekli bildirimlerde bulunulur.
II. Denetim yetki belgesinin iptali
MADDE 103 - (1) Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yapılacak denetimde görevlerini gereği gibi yerine getirmediği, bu kanunda ve çıkarılacak yönetmelikte belirlenen şartları
2013-10-23 40
taşımadığı veya sonradan kaybettiği tespit edilen denetim kooperatiflerinin ve kooperatif denetçilerinin yetki belgeleri geçici veya sürekli olarak iptal edilebilir.
III. Denetim konusunda çıkarılacak yönetmelik
MADDE 104 - (1) Bu bölüm kapsamında yapılacak denetimler, denetim kooperatifleri ve kooperatif denetçileri hakkında Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca bir yönetmelik yayımlanır. Bu yönetmelikte;
a) Kooperatiflerde yapılacak yıllık denetim ve diğer incelemelerin kapsamı, ilkeleri, standartları, yürütülmesi ve ücretlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar ile denetime ilişkin diğer hususlar,
b) Denetim kooperatiflerinin çalışmasına, yetkilendirilmesine ve bu yetkilendirmenin geçici veya sürekli olarak iptal edilmesine ve bunlara yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esaslar ile denetim kooperatiflerinde aranacak diğer şartlar,
c) Kooperatif denetçiliği eğitimi ve yetkilendirme sınavı, sınav şartı olmaksızın yetki belgesi verilebilecekler ile yetki belgelerinin geçici veya sürekli olarak iptaline ilişkin usul ve esaslar ile kooperatif denetçilerinde aranacak şartlar
belirlenir.